KE zaproponowała w środę 80 mld euro na inwestycje w badania i rozwój w latach 2014 - 2020, w tym 6 mld na program Marii Skłodowskiej - Curie, który wesprze młodych naukowców. W poprzedniej kadencji, w 2007 roku program wystartował, jako "Marie Curie".
"To było dobrą nazwą dla Europy 15 krajów, Marie Skłodowska-Curie jest lepszą nazwą dla Europy 27 krajów" - wyjaśniał dziennikarzom komisarz ds. budżetu Janusz Lewandowski, który przekonywał pozostałych unijnych komisarzy do uwzględnienia polskiego rodowodu noblistki w nazwie programu.
Jest to "dość symboliczne, ale oznacza odzyskiwanie pamięci narodowej przez kraj, który w momencie, kiedy Maria Skłodowska - Curie otrzymywała drugą nagrodę Nobla, czyli dokładnie 100 lat temu, nie był nawet na mapie" - powiedział. Jego zdaniem, najtrudniejsze będzie utrwalenie nowej nazwy programu wśród instytutów i ośrodków badawczych oraz uniwersytetów, bo istniejący od 1996 r. program stypendialny zdążył pozyskać już szerokie rzesze odbiorców, którzy przywykli do jego starej nazwy.
Kwestia pisowni nazwiska urodzonej w Polsce uczonej od lat jest przedmiotem sporów. We Francji, w której pracowała i spędziła większą część życia, stosuje się zazwyczaj jedynie francuski człon nazwiska noblistki, podczas gdy w Polsce nie zapomina się o jego polskim uzupełnieniu. Przypominanie o tym, wydaje się jednak trudne. W żadnym z opublikowanych w środę w 21 językach komunikatów poświęconych nowym środkom na badania i innowacyjność, KE nie uwzględniła pełnego nazwiska noblistki.
W sumie KE zaproponowała w środę 80 mld euro na badania i innowacyjność w latach 2014 - 2020 w ramach nowego programu "Horyzont 2020". Program łączy trzy finansowane z obecnego budżetu UE na lata 2007 - 2014 programy: 24,5 mld euro ma być przeznaczone na stworzoną w 2007 r. Europejską Radę ds. Badań Naukowych, która współfinansuje prace naukowców, badaczy akademickich czy inżynierów. 17,9 mld euro wesprze innowacyjność w tym rozwój nowych technologii i małe i średnie przedsiębiorstwa, które się tym trudnią, a 31,7 mld euro zostanie przeznaczonych na badania pozwalające unowocześnić najważniejsze z punktu widzenia KE sektory, czyli zdrowie, bezpieczeństwo żywności, trwały rozwój rolnictwa, badania nad środowiskiem morskim, czystą energię i transport oraz walkę ze zmianami klimatycznymi i "innowacyjne społeczeństwo" czyli np. ułatwienia technologiczne dla ludzi starszych.
Program ma ponadto ułatwić małym i średnim przedsiębiorcom pozyskiwanie kredytów na badania i rozwój nowych technologii, sfinansować szkolenia w Europejskim Instytucie Technologii dla młodych naukowców i doktorantów i znacznie uprościć i skrócić czas oczekiwania na dofinansowanie. Poprzez uproszczenie wniosków o dofinansowanie i wprowadzenie dopłat ryczałtowych, KE chciałaby, żeby czas oczekiwania beneficjentów na unijne dotacje skrócić średnio o 100 dni.
Jeśli Rada i Parlament Europejski przyjmą propozycję KE, program nazwany imieniem polskiej noblistki będzie tak jak dotychczas finansował stypendia na wymiany i kształcenie młodych naukowców. Proponowany przez KE budżet "Marie Skłodowskiej - Curie" to 5,75 mld euro na lata 2014 - 2020, czyli 21 proc. więcej niż w latach 2007 - 2013.
Z Brukseli Agata Byczewska (PAP)
aby/ ls/
