Komisja Europejska przedstawi w środę 3 grudnia konkretne propozycje zacieśniania współpracy z sześcioma wschodnimi sąsiadami UE pod nazwą Wschodnie Partnerstwo, którego uroczysta inauguracja zaplanowana jest na czerwiec 2009 r.
To odpowiedź na zgłoszoną w maju inicjatywę Polski i Szwecji, zaaprobowaną następnie na szczycie w czerwcu przez szefów państw i rządów UE.
Projekt dokumentu - który we wtorek widziała PAP i który nie zyskał jeszcze akceptacji Komisji Europejskiej, może więc być zmieniony - przewiduje stopniową i daleko idącą integrację wschodnich sąsiadów z unijnymi politykami, gospodarką i prawem. Aczkolwiek bez obietnicy pełnego członkostwa.
KE podkreśla, że zwłaszcza w świetle konfliktu w Gruzji w sierpniu tego roku, który "podniósł świadomość bezbronności wschodnich partnerów", UE musi pilnie "dokonać dodatkowych wysiłków, by pomóc partnerom w ukończeniu procesu reform i transformacji, konsolidacji państwa i wzmocnienia stabilności i bezpieczeństwa".
W przeciwieństwie do Unii dla Śródziemnomorza, powołanej z inicjatywy prezydenta Nicolasa Sarkozy'ego, KE nie zamierza stworzyć żadnej dodatkowej struktury czy sekretariatu do zarządzania Wschodni Partnerstwem. Nie przewiduje nawet powołania specjalnego koordynatora, co proponowały wspólnie Polska i Szwecja. Realizacją projektu ma zajmować się sama KE w ramach swej polityki sąsiedzkiej.
Oficjalne powołanie Wschodniego Partnerstwa ma nastąpić na szczycie w czerwcu 2009 roku z udziałem przywódców państw UE i zainteresowanych krajów: Ukrainy, Mołdawii, Azerbejdżanu, Armenii, Gruzji i Białorusi.
Dokument zastrzega jednak, że "poziom udziału Białorusi we Wschodnim Partnerstwie będzie zależeć od ogólnej ewolucji stosunków UE-Białoruś". A to oznacza, że zaproszenie Alaksandra Łukaszenki na szczyt zostanie uzależnione od wiosennej oceny efektów decyzji UE z października tego roku o wznowieniu kontaktów z Białorusią i półrocznym zawieszeniu sankcji wizowych.
Propozycja przewiduje wzmacnianie współpracy z wschodnimi sąsiadami zarówno w wymiarze pogłębionych stosunków dwustronnych (przez zawarcie umów stowarzyszeniowych), jak też wielostronnej współpracy regionalnej. KE proponuje w projekcie utworzenie strefy wolnego handlu, zniesienie obowiązków wizowych, znaczne zwiększenie wsparcia finansowego.
Dokument mówi nawet o podwojeniu środków dostępnych w ramach polityki sąsiedzkiej dla wschodnich partnerów (z 6 do 12 euro na mieszkańca do 2013 roku), co wymagałoby dodatkowych 600 mln euro. W następnych planach budżetowych UE, po 2013 roku środki miałyby jeszcze wzrosnąć. Nie wiadomo jednak, czy projekt w tej wersji uzyska aprobatę wszystkich komisarzy, a następnie państw członkowskich. KE zakłada też, że część kosztów regionalnych projektów, które zostaną uruchomione pod auspicjami Wschodniego Partnerstwa, znajdzie finansowanie prywatne.
Umowy stowarzyszeniowe mają być negocjowane osobno z każdym krajem, wzorem Ukrainy, która już prowadzi w tej sprawie rozmowy, "w sposób zróżnicowany, biorąc pod uwagę cele i zdolności partnerów". Najbliższa rozpoczęciu podobnych negocjacji jest Mołdawia, co zresztą obiecali jej już ministrowie spraw zagranicznych państw UE w październiku tego roku, nie precyzując daty.
Podobnie KE proponuje rozszerzyć na cały region obiecane Ukrainie "w długoterminowej perspektywie" zniesienie systemu wizowego. Dla czterech krajów (Azerbejdżan, Armenia, Gruzja i Białoruś) to daleka droga, bo nawet nie zawarły jeszcze umów o ułatwieniach wizowych, które mają Ukraina i Mołdawia.
Jeżeli chodzi o współpracę wielostronną, to Komisja Europejska proponuje raz w roku spotkania na poziomie ministrów spraw zagranicznych w formacie "27 plus 6" (ewentualnie 5, jeśli bez Białorusi). Ponadto przynajmniej dwa razy w roku spotkania w tym samym formacie urzędników wysokiego szczebla oraz grup roboczych odpowiedzialnych za różne tematy (jak demokracja, dobre zarządzanie, stabilność, bezpieczeństwo energetyczne, integracja gospodarcza).
Inga Czerny(PAP)
icz/ kot/ kar/
