Charakterystyczne dla początku XX wieku rodzaje ubiorów mieszkańców wsi świętokrzyskiej można będzie oglądać od soboty na wystawie "Odmiany stroju ludowego na Kielecczyźnie". Muzeum Narodowe w Kielcach będzie ją prezentować do 21 listopada.
"Odświętny ubiór chłopski, czyli strój ludowy, ukształtował się ostatecznie w drugiej połowie XIX wieku. Uwłaszczenie chłopów, a co się z tym wiąże wzrost zamożności wsi - to bezpośrednia przyczyna rozkwitu stroju ludowego, jego bogactwa i zróżnicowania" - powiedziała PAP Janina Skotnicka, kierowniczka działu etnograficznego kieleckiego muzeum.
Świętokrzyskie w obecnych granicach administracyjnych stanowi część Kielecczyzny - większego terytorium historycznego, zamkniętego biegami rzek Wisły i Pilicy. Na tym obszarze wyodrębniło się sześć odmian stroju regionalnego; w części centralnej - świętokrzyska i kielecko-włoszczowska, na południu - sandomierska i krakowska, a na północy - radomska i opoczyńska. "W granicach woj. świętokrzyskiego znalazły się cztery pierwsze grupy strojów; północne odmiany jedynie w obszarze peryferycznym" - wyjaśniła muzealniczka.
"Dla północnych i centralnych odmian strojów, w ubiorach kobiecych charakterystyczne są zapaski z samodziałowych tkanin pasiastych o zróżnicowanym układzie pasków i kolorystyce. Strój męski różnicuje głównie odmienny w kroju typ sukmany. Na wystawie nie ma unikatowego dziś, odświętnego ubioru sandomierskiego, który zaniknął już w drugiej połowie XIX wieku" - zaznaczyła Skotnicka. Zasięg występowania poszczególnych odmian przedstawi mapa umieszczona na ekspozycji - dodała.
Codzienny, wiejski ubiór roboczy, uszyty był z płótna lnianego i noszony na całym obszarze Kielecczyzny. Męski składał się ze zgrzebnych lnianych spodni i wypuszczonej na nie koszuli przepasanej rzemiennym paskiem. Na wierzch zakładano lejbik albo guńkę - rodzaj płóciennego płaszcza. Kobiety nosiły lniane koszule z doszytym do stanu tzw. nadołkiem z płótna gorszego gatunku, lniane spódnice i zgrzebne zapaski; białe lub farbowane, przeważnie na granatowo lub zielono.
Tkactwo ludowe w regionie świętokrzyskim ma odległe tradycje. Płótno - w zależności od gatunku - przeznaczano na worki i płachty, prześcieradła, odzież roboczą i odświętną. Używano je w naturalnej barwie, ewentualnie je wybielano lub farbowano. Do czasu wprowadzenia barwników syntetycznych - w latach 80. XIX wieku - używano do farbowania barwników naturalnych, głównie roślinnych; gama kolorystyczna tkanin była więc wąska.
W mniejszym zakresie niż płótno lniane i konopne wyrabiano na wsi tkaniny wełniane na sukmany, spódnice i zapaski, noszone początkowo przez zamożniejszą ludność wiejską wyłącznie jako ubiór świąteczny. Szersze wykorzystanie tkanin wełnianych w ubiorach chłopskich miało związek z rozwojem hodowli owiec w drugiej połowie XIX wieku.(PAP)
mch/ abe/
