Cmentarz żydowski w Śniadkowie Górnym w gminie Sobienie - Jeziory dostał się do rejestru Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, poinformowała w poniedziałek rzeczniczka prasowa tej instytucji Monika Dziekan.
Jak powiedział p.o. Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Rafał Nadolny, o szczególnej wartości cmentarza decydują walory artystyczne pojedynczych macew. Na 45 proc. z nich zachowały się oryginalne polichromie.
Dotychczas zinwentaryzowano 514 macew wykonanych głównie z piaskowca, a także 639 inskrypcji. Większość z zachowanych nagrobków pochodzi z dwóch pierwszych dekad XX wieku. Najstarszy pochodzi z 1868 roku, a najpóźniejszy z 1940.
Kirkut został założony przed 1868 rokiem i jest miejscem pochówku lokalnej społeczności żydowskiej, przede wszystkim mieszkańców Sobieni - Jezior. Żydzi zostali sprowadzeni do Sobieni - Jezior przez założyciela miejscowości Jacka Jezierskiego pod koniec XVIII wieku. W przededniu wojny mieszkało ich tam około 1700.
Po zajęciu terenów przez wojska hitlerowskie w grudniu 1939 roku, w Sobieniach - Jeziorach utworzono getto. W jego obrębie znalazł się także cmentarz. Getto przepełniło się w wyniku napływu ludności z innych przyległych miejscowości, m.in. zbombardowanego Garwolina. W 1941 roku zostało zamknięte, a mieszkańców wywieziono do Treblinki.
Z dokumentów Archiwum Ringelbluma Żydowskiego Instytutu Historycznego wynika, że w czasie II wojny światowej na cmentarzu żołnierze niemieccy dokonywali egzekucji ludności żydowskiej. Stąd przypuszczenie, że na terenie cmentarza znajdują się też masowe groby ofiar.
Macewy zostały zbezczeszczone przez nazistów, wykładano nimi chodniki wokół miejscowej plebanii. Paradoksalnie, usytuowanie płyt licem do ziemi uchroniło je przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych, wynika z informacji Dziekan.
Od 2003 roku nagrobki stopniowo powracały na teren przedwojennej nekropolii. Pierwsza ich partia została przeniesiona z terenu obejścia plebanii, a druga - w 2009 r. - z posesji sąsiadującej z kościołem. Ostatnie płyty przewieziono na teren kirkutu w 2010 roku. (PAP)
adp/ abe/
