Europa powinna dać głos intelektualistom, tak jak daje go politykom - apelowali w czwartek uczestnicy konferencji pod hasłem "Nowa Narracja dla Europy". Debata intelektualna służy rozwojowi demokracji i walce z populizmem - argumentowali.
Filozof Alicja Gescinska podczas debaty pt. "Nasza wspólna opowieść. Jakie wartości kulturowe nas połączą?" w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie mówiła, że w ostatnich latach przestrzeń dla debaty intelektualnej zawężała się z powodu kryzysu gospodarczego, który sprawił, że nakłady m.in. na sztukę i naukę zmniejszyły się. Coraz rzadziej mówi się też o demokracji, czego powodem, jej zdaniem, jest wzrost populizmu.
"Narastają populizmy, które pokazują deficyt debaty intelektualnej. Politycy demokratyczni nie zawsze wiedzą, jak podejść do populizmu czy ekstremizmu, bo boją się, że przegrają w wyborach. Nawet demokratyczne władze stają się bardziej radykalne w swojej retoryce" - mówiła.
"Musimy spojrzeć w sposób intelektualny na rzeczywistość, dać głos intelektualistom, tak jak dajemy go politykom. Jeśli Europa jest projektem moralnym, to nie może być on tylko mierzony przy pomocy narzędzi politycznych czy ekonometrycznych" - podkreślała Gescinska. Debatę intelektualną nazwała "lekiem na populizm".
Jej zdaniem Europa musi wzmacniać wartości, takie jak tolerancja, wolność, autorozwój, solidarność.
Według filozofa z Uniwersytetu Jagiellońskiego Czesława Porębskiego mówienie o "marginalizacji Europy" jest przedwczesne. "Europa ciągle, pomimo wewnętrznych konfliktów, ma do zaoferowania światu bardzo ważne wartości" - zaznaczył. Wśród tych wartości wymienił solidarność oraz "racjonalność, którą inicjowali Grecy, przyjmując podwójne założenie, że świat jest przez nas poznawalny i że jest pewnym porządkiem, który może się nam odsłonić, jeśli będziemy się posługiwać suwerennie naszym rozumem".
Według filozofa z UJ kolejna wartość "oscyluje wokół takich pojęć jak godność i swoboda". "To znaczenie każdego z nas z osobna, najpełniej wyrażone w powojennych deklaracjach praw człowieka" - zwrócił uwagę.
Zdaniem Porębskiego Europa wciąż jest przesiąknięta przezwyciężaniem skutków komunizmu. "W naszej mentalności, świadomości europejskiej jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia, by zniknęły ślady podziałów z tamtych czasów" - mówił Porębski.
"Dziś ustrój kapitalistyczny przeżywa kryzys ze względu na nierozwiązany problem społecznej jedności. Musimy uwzględnić ten problem w naszym myśleniu" - mówił z kolei włoski malarz Michelangelo Pistoletto.
Według Pistoletto obecnie żyjemy w "trzeciej epoce w historii ludzkości". "Dotarliśmy do momentu zmian i przemian w historii człowieka. Od renesansu zmierzaliśmy do tego czasu, w którym żyjemy obecnie, teraz musimy stworzyć nowy renesans, który nazwałem trzecim rajem" - mówił.
Podsumowując debatę dyrektor ośrodka Free World w Londynie Rose Fenton nazwała Europę "laboratorium nowych idei". "Musimy pójść naprzód, przyjmując pewne ryzyka, nie w poczuciu obawy i niepokoju, ale w poczuci nadziei, uwalniając wyobraźnię" - mówiła.
Debata odbyła się w ramach międzynarodowej konferencji poświęconej przyszłości Europy zorganizowanej pod hasłem "Nowa Narracja dla Europy". Zainaugurowali ją premier Donald Tusk oraz szef Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso. W spotkaniu uczestniczyli m.in. minister kultury Bogdan Zdrojewski, minister ds. europejskich Piotr Serafin oraz zaproszeni artyści i naukowcy z całej Europy.(PAP)
jhp/ agy/ eaw/ mow/
