Postać Stanisława Mikołajczyka - legendarnego przywódcę PSL, premiera rządu polskiego na uchodźstwie i działacza polskiej emigracji - przypomniano na konferencji naukowej w warszawskiej siedzibie IPN z okazji 110. rocznicy jego urodzin.
W stołecznym Centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia" odbyła się we wtorek inauguracja obchodów 110. rocznicy urodzin Stanisława Mikołajczyka, która przypada 18 lipca 2011 r. W spotkaniu udział wzięli m.in. p.o. prezesa IPN Franciszek Gryciuk, minister w kancelarii premiera Władysław Bartoszewski oraz wicepremier i szef PSL Waldemar Pawlak.
"Stanisław Mikołajczyk jako polityk i jako człowiek często przeżywał dramaty i rozczarowania, których źródłem - mimo jego największych starań, by ich uniknąć - były wielkie procesy historyczne. Był kimś, kto po wojnie próbował przeciwstawić się komunistycznej władzy. To jest coś, za co możemy go do dziś cenić, bo przypomniał przez to światu, że system komunistyczny, przeniesiony do Polski ze Związku Radzieckiego, dla wielu ludzi stał się systemem bardzo dokuczliwym" - powiedział Pawlak otwierając wspomnieniowe uroczystości.
W ramach inauguracji odbyła się konferencja naukowa, na której historycy omawiali najważniejsze zagadnienia dotyczące działalności Mikołajczyka w Polsce podczas II wojny światowej i tuż po niej oraz po jego ucieczce z Polski w 1947 r. do Stanów Zjednoczonych. Podczas konferencji referaty wygłosili: dr Rafał Leśkiewicz (referat pt. "Stanisław Mikołajczyk i ruch ludowy w zbiorach IPN") dr Janusz Gmitruk ("Rola Stanisława Mikołajczyka w ruchu ludowym II Rzeczypospolitej"), Franciszek Gryciuk ("Wizja demokratycznej Polski w programach PSL w latach 1945-1947") oraz Witold Bagieński ("Polskie Stronnictwo Ludowe i Stanisław Mikołajczyk na uchodźstwie").
Podczas konferencji odbyła się także promocja wydawnictw poświęconych postaci legendarnego szefa PSL: zbiór dokumentów "Stanisław Mikołajczyk w dokumentach aparatu bezpieczeństwa, T. 1-3" oraz "Maria Hulewiczowa, sekretarka Stanisława Mikołajczyka" Janusza Gmitruka.
Inaugurację obchodów rocznicy urodzin Mikołajczyka zorganizował Instytut Pamięci Narodowej wspólnie z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
Stanisław Mikołajczyk (1901-1966) był działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast". W 1930 r. został posłem na Sejm z listy tego ugrupowania. W czasie II wojny światowej został przewodniczącym emigracyjnej (działającej najpierw we Francji, potem w Anglii) Rady Narodowej, której członkowie reprezentowali główne nurty polityczne przedwojennej Polski. W latach 1940-1943 Mikołajczyk był wicepremierem rządu polskiego na uchodźstwie. Po śmierci Władysława Sikorskiego w lipcu 1943 r. został premierem. Zrezygnował z tej funkcji jesienią 1944 r.
W czerwcu 1945 r. uczestniczył w konferencji moskiewskiej, dotyczącej powołania Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (TRJN) w Warszawie. W czerwcu 1945 r. został wicepremierem i ministrem rolnictwa w kontrolowanym przez komunistów rządzie. Stanął na czele reaktywowanego PSL, które stało się wkrótce jedyną w kraju legalną siłą polityczną, sprzeciwiającą się komunizmowi.
Po sfałszowanych przez komunistów: referendum w czerwcu 1946 r. i wyborach do Sejmu w styczniu 1947 r., zagrożony aresztowaniem, uciekł z kraju. Potem na emigracji w Stanach Zjednoczonych kierował emigracyjnym PSL. Opublikował wspomnienia z lat 1939-47 pt. "Zniewolenie Polski".
Mikołajczyk był żołnierzem Września 1939, walczył też w powstaniu wielkopolskim (1918) i wojnie polsko-bolszewickiej (1920).(PAP)
nno/ hes/
