Z udziałem historyków z Rosji i Polski w czwartek rozpoczęła się w Moskwie dwudniowa konferencja naukowa "Smuta w Rosji i Potop w Rzeczypospolitej: przykłady przezwyciężenia kryzysu państwa w XVII wieku".
Forum zorganizowało Centrum Rosyjsko-Polskiego Dialogu i Porozumienia przy współpracy z Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Federalną Agencją ds. Archiwów (Rosarchiw), Instytutem Historii Rosji Rosyjskiej Akademii Nauk oraz Rosyjskim Państwowym Archiwum Akt Dawnych.
Odbywa się ono w Moskiewskim Państwowym Instytucie Stosunków Międzynarodowych (MGIMO). Jego gospodarzem jest rektor tej elitarnej uczelni, profesor Anatolij Torkunow, współprzewodniczący rosyjsko-polskiej Grupy do Spraw Trudnych.
Rosyjsko-polska konferencja historyków poświęcona jest przypadającej 4 listopada 400. rocznicy zakończenia Smuty w Rosji, czyli zamętu, w jakim na przełomie XVI i XVII stulecia pogrążył się ten kraj. Kryzys gospodarczy, polityczny i dynastyczny doprowadził wówczas Rosję do wojny domowej i interwencji z zewnątrz.
Za koniec Smuty w Rosji uważa się wypędzenie w 1612 roku polskiej załogi z Kremla przez oddziały kupca Kuźmy Minina i księcia Dymitra Pożarskiego. Polskie wojska pojawiły się tam w trakcie wojny z Rosją (1609-12). Do podjęcia zbrojnej interwencji przeciwko Moskwie króla Zygmunta III Wazę skłoniło m.in. przymierze szwedzko-rosyjskie wymierzone w Rzeczpospolitą.
Rocznica wypędzenia Polaków z Moskwy - 4 listopada - obchodzona jest w Federacji Rosyjskiej jako Dzień Jedności Narodowej. Jest to jedno z najważniejszych świąt państwowych w Rosji. Zostało ustanowione w 2004 roku z inicjatywy prezydenta Władimira Putina. Zbiega się z obchodzonym przez rosyjską Cerkiew prawosławną Dniem Ikony Matki Boskiej Kazańskiej. To cudownemu wpływowi tego obrazu, przyniesionego z Niżniego Nowogrodu do Moskwy przez oddziały Minina i Pożarskiego, przypisuje się wypędzenie w 1612 roku polskiej załogi z Kremla.
Dwuletnia okupacja Kremla przez wojska Rzeczypospolitej, to jeden z bardziej drażliwych momentów wspólnej historii Polski i Rosji. Jednym z celów moskiewskiego forum jest obalenie mitów i legend, na których w obu krajach często opiera się wiedza o tamtych wydarzeniach.
"Państwo, społeczeństwo oraz Cerkiew w Rosji i Kościół w Rzeczypospolitej w warunkach kryzysu państwa XVII wieku", "Smuta i Potop w kontekście stosunków międzynarodowych i wojen XVII stulecia" oraz "Smuta i Potop: między historyczną tradycją i narodowym mitem" - to tylko niektóre tematy omawiane przez historyków z dwóch krajów.
W środę w siedzibie Archiwów Federalnych w Moskwie odbyła się prezentacja portalu internetowego i nowych publikacji poświęconych historii Smuty. Otwarto tam też wystawę "Przezwyciężenie Smuty na początku XVII wieku". Złożyło się na nią około 300 eksponatów - dokumentów, map, mundurów, zbroi, medali i monet z tamtego okresu.
Z inicjatywą utworzenia Centrum Rosyjsko-Polskiego Dialogu i Porozumienia oraz Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia wystąpiła w czerwcu 2009 roku polsko-rosyjska Grupa do Spraw Trudnych. Ideę utworzenia centrów poparli w kwietniu 2010 roku premierzy Polski i Rosji, Donald Tusk i Władimir Putin. 6 grudnia 2010 roku, podczas wizyty prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa w Polsce, podpisano list intencyjny w sprawie powołania tych bliźniaczych placówek.
Celem działania centrów ma być m.in. inicjowanie, wspieranie i podejmowanie działań na rzecz dialogu i porozumienia między Rosją i Polską. Placówki mają prowadzić badania naukowe i działalność wydawniczą, upowszechniać wiedzę o stosunkach polsko-rosyjskich, historii, kulturze i dziedzictwie obu narodów. Jednym z priorytetów centrów jest wymiana młodzieży z obu krajów.
Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia zostało utworzone na mocy ustawy z 25 marca 2011 roku. Funkcjonuje od czerwca 2011 roku. Jego pracami kieruje Sławomir Dębski. Centrum Rosyjsko-Polskiego Dialogu i Porozumienia powołano do życia dekretem prezydenta Miedwiediewa z 14 października 2011 roku. Formalnie rozpoczęło działalność 1 stycznia 2012 roku, jednak przez 10 miesięcy było w fazie organizacji.
Obecna konferencja jest pierwszą imprezą zorganizowaną przez rosyjską placówkę, której dyrektorem jest dyplomata i historyk Piotr Stegnij.
Z Moskwy Jerzy Malczyk (PAP)
mal/ kar/ jbr/
