W Krakowie odsłonięto w piątek tablicę upamiętniającą powstanie Studenckiego Komitetu Solidarności. Tablicę umieszczono przy ul. Grodzkiej 27, w miejscu gdzie utworzono SKS, a obecnie mieści się siedziba Stowarzyszenia Maj 77.
"W tym budynku 15 maja 1977 powstał SKS, Studencki Komitet Solidarności, antykomunistyczny ruch opozycji demokratycznej" - głosi napis na skromnej marmurowej tablicy.
"SKS w Krakowie był pierwszą jawną opozycyjną organizacją demokratyczną. Działaliśmy szeroko, wykraczaliśmy poza postulaty swobód demokratycznych i wolności na uczelniach. Organizowaliśmy obozy szkoleniowe, tworzyliśmy uniwersytet, zwany później latającym, dystrybuowaliśmy własną prasę, tworzyliśmy wydawnictwa, braliśmy udział w akcjach protestacyjnych, działaliśmy w środowiskach robotniczych i chłopskich" - wspominał podczas uroczystości współzałożyciel SKS i europoseł Bogusław Sonik.
Jak dodał, dzięki SKS po raz pierwszy w Polsce zaistniało słowo "solidarność" w życiu publicznym.
Działalność SKS wspominała także jego współzałożycielka Róża Thun: "W sumie skończyło się dobrze, wyszło na nasze i z tego po pierwsze musimy się cieszyć, a po drugie musimy brać odpowiedzialność za ciąg dalszy" - powiedziała. "To była najlepsza szkoła życia i najlepsze doświadczenie: że da się na historię wpłynąć" - dodała.
Członkowie SKS w marcu 2002 roku założyli Stowarzyszenie Maj 77. Jego celem jest dbałość o przekazywanie prawdy o czasach PRL, ze szczególnym uwzględnieniem niezależnej opozycji, w tym działalności Studenckich Komitetów Solidarności, promowanie idei demokratycznego państwa prawa, ochrony praw człowieka i swobód obywatelskich oraz wspieranie inicjatyw kulturalnych, naukowych i edukacyjnych.
Podczas uroczystości zaprezentowano najnowszy projekt Stowarzyszenia Maj 77 - film w reżyserii Wojciecha Szumowskiego pt. "Solidarność. Historia jednego słowa". Tematem filmu, przygotowanego wraz z Narodowym Centrum Kultury, jest udział członków SKS w tworzeniu Solidarności i Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS).
Geneza powstania SKS sięga wydarzeń z 7 maja 1977 r., kiedy w bramie kamienicy przy ulicy Szewskiej 7 w Krakowie znaleziono ciało krakowskiego studenta i działacza opozycji Stanisława Pyjasa. Jego śmierć wstrząsnęła środowiskiem opozycji - organizowano czarne procesje, msze żałobne, rozdawano ulotki. Podczas czarnej procesji 15 maja powołano Studencki Komitet Solidarności (SKS), który miał zainicjować prace nad stworzeniem autentycznej i niezależnej reprezentacji studentów. SKS domagał się wyjaśnienia okoliczności śmierci Pyjasa.
Po krakowskim SKS powstawały kolejne, m.in. w Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu, Szczecinie i Poznaniu, które ściśle współpracowały z opozycją demokratyczną (KSS "KOR", ROPCiO, RMP, KPN).
Do scalenia niezależnych studenckich organizacji doszło dopiero w październiku 1980 roku, gdy przyjęto jednolitą nazwę - Niezależne Zrzeszenie Studentów - oraz wybrano tymczasowe władze - Ogólnopolski Komitet Założycielski. Jednak dopiero po strajku studenckim w Łodzi, na początku 1981 roku, władze zgodziły się na rejestrację NZS. Organizacja została zarejestrowana 17 lutego 1981 r. (PAP)
hp/ ls/
