Pamiątki i dzieła sztuki dokumentujące narodziny i rozwój artystyczno-intelektualnej Grupy Bloomsbury, skupionej przez pół wieku wokół pisarki Virginii Woolf i malarki Vanessy Bell, można oglądać od wtorku w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie.
Wystawa "Grupa Bloomsbury. Brytyjska Bohema kręgu Virginii Woolf" jest pierwszą w Polsce tak szeroką prezentacją twórczości i burzliwej historii formacji, która od 1905 r. do II wojny światowej wywierała silny wpływ na brytyjską i światową sztukę i literaturę.
Grupa zdobyła rozgłos w 1910 r. po słynnej mistyfikacji pod nazwą Dreadnought Hoax. Za namową ekscentrycznego arystokraty Horacego de Vere Cole'a jego przyjaciele, przebrani za abisyńskich posłów, pojawili się na pokładzie flagowego okrętu brytyjskiego pancernika "HMS Dreadnought". Egzotyczni przebierańcy - wśród nich Virginia Woolf, jej brat Adrian oraz malarz Duncan Grant - postawili na nogi dowództwo Royal Navy, które, nieświadome żartu, wystawiło powitalną kompanię honorową. Wybuchł ogromny skandal.
Grupa Bloomsbury zawiązała się pięć lat wcześniej za sprawą sióstr Virginii Woolf i Vanessy Bell, które wraz z braćmi Thobym i Adrianem kupiły i urządziły dom przy Gordon Square w londyńskiej dzielnicy Bloomsbury. Grupa miała nieformalny charakter. Tworzyli ją artyści, pisarze, intelektualiści. Łączyła ich przyjaźń, antywiktoriańskie poglądy obyczajowe i z czasem coraz bardziej pogmatwane związki erotyczne i rodzinne. Część osób znała się jeszcze z okresu studiów w Cambridge, reszta dołączyła później.
Przy Gordon Square podczas tzw. wieczorów czwartkowych toczono intelektualne i filozoficzne spory, rozmawiano o sztuce, literaturze i ekonomii. Członkami Grupy Bloomsbury byli malarze: Roger Fry, Vanessa Bell, Duncan Grant, Dora Carrington; pisarze: Virginia Woolf, Vita Sackville-West, E.M. Forster, Lytton Strachey, David Garnett; ekonomiści: John Maynard Keynes, Leonard Woolf; oraz: Thoby Stephen - prawnik, Adrian Stephen - psychoanalityk, Desmond MacCarthy - dziennikarz, Clive Bell - krytyk sztuki oraz muzyk Saxon Sydney-Turner.
Rok 1910 stał się punktem zwrotnym dla artystów Grupy Bloomsbury, którzy na wystawie francuskich postimpresjonistów, zorganizowanej przez Rogera Fry'a, zachłysnęli się ich twórczością i sami zaczęli tworzyć w duchu awangardy.
Drugim po Gordon Square ważnym miejscem, związanym z Grupą Bloomsbury, stał się dom na farmie w Charleston w malowniczych okolicach East Sussex. Wynajęty przez Vanessę Bell, która w nim wychowywała dzieci i tworzyła, przez wiele lat gromadził członków grupy. Tu mieszkali Duncan Grant, Clive Bell, David Garnett, a gościli inni bloomsburczycy oraz ich przyjaciele.
Twórcy wystawy w Krakowie starali się oddać ducha tego magicznego domu, którego wnętrze przez lata ozdabiali Vanessa Bell i Duncan Grant. Prócz dzieł bloomsburczyków - obrazów, fotografii, książek, projektów mebli i porcelany - zobaczyć można barwne, wielkoformatowe zdjęcia niepowtarzalnych wnętrz Charleston.
Wystawa prezentuje nie tylko dzieła, ale także sylwetki najważniejszych artystów grupy: Bell, Granta, Fry'a i Dory Carrington.
Owocem istnienia Grupy Bloomsbury były Warsztaty Omega i wydawnictwo Hogarth Press.
Pracownię i salon wystawowy Omega Workshop Ltd powołali w 1913 r. w Londynie Roger Fry, Vanessa Bell i Duncan Grant. Ich intencją było stworzenie miejsca, w którym artyści będą projektować przedmioty codziennego użytku w awangardowej estetyce. Artyści przychodzili do pracowni trzy razy w tygodniu. Nie sygnowali prac nazwiskiem, a jedynie znakiem pracowni - literą omega. Otrzymywali 18 funtów miesięcznie.
Oficynę Hogarth Press, która stała się później "jedną z wydawniczych legend", Virginia i Leonard Woolfowie wymyślili przy stoliku londyńskiej herbaciarni w 1915 r. Podjęli trzy postanowienia: zakupu psa, domu Hogarth House na przedmieściach Londynu i ręcznej prasy poligraficznej. Dopiero dwa lata później umazani farbą, ale szczęśliwi wypuścili spod prasy swoje pierwsze dzieło.
Twórczość skandalizującej, awangardowej Grupy Bloomsbury uważana jest dzisiaj przez krytyków za najważniejsze zjawisko w kulturze brytyjskiej XX w.
Krakowska wystawa będzie czynna do stycznia.(PAP)
czo/ hes/ jbr/
