Przyjęcie rozwiązań proponowanych w ministerialnym projekcie nowelizacji Prawa o ustroju sądów powszechnych będzie oznaczało regres w realizacji konstytucyjnych zasad sprawności postępowań sądowych, niezależności sądów i prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy - uważa Krajowa Rada Sądownictwa.
KRS podczas swojego posiedzenia w ubiegłym tygodniu formalnie przyjęła opinię w sprawie zmian proponowanych przez ministerstwo. Podtrzymuje w niej swe - wcześniej już wyrażane m.in. w mediach - krytyczne stanowisko wobec projektu resortu sprawiedliwości.
"Przewodnią myślą proponowanych zmian zdaje się być chęć dalszego rozszerzenia uprawnień ministra sprawiedliwości w zakresie administrowania sądami i pomniejszania roli organów sądów i KRS bez zastanowienia się nad negatywnymi tego skutkami" - głosi opinia zamieszczona na stronach internetowych Rady.
W maju swój projekt nowelizacji dotyczący ustroju sądów przedstawił resort sprawiedliwości. Duża część środowiska sędziowskiego odniosła się do niego krytycznie. Według tego projektu minister miałby sprawować nad sądami nadzór, definiowany jako "zewnętrzny", a nie "zwierzchni" jak dotychczas i mógłby nadal powoływać sądy oraz ich prezesów, miałby też różne uprawnienia kontrolne. Zwiększeniu, po wprowadzeniu zmian, uległyby również kompetencje dyrektorów sądów.
"Poddanie zwierzchnictwu służbowemu dyrektora sądu, czyli urzędnika podlegającego ministrowi, wszystkich pracowników administracyjnych i obsługi sądów być może ułatwi ministrowi wpływ na zarządzanie sądami, ale jednocześnie pozbawi prezesów rzeczywistego wpływu na pracę sądów pozostawiając im odpowiedzialność za wyniki tej pracy" - zaznacza KRS. W ocenie Rady zmiana taka doprowadzi w sądach do dwuwładzy prezesów i dyrektorów. Obecnie dyrektor sądu zajmuje się przede wszystkim sprawami finansowymi i gospodarczymi.
W projekcie resortu planowana jest też likwidacja zgromadzeń ogólnych sędziów sądów okręgowych, które opiniują kandydatury na sędziów i awanse. Ich zadania miałyby przejąć zgromadzenia sędziów z całej apelacji (okręgów sądowych jest w Polsce 45, a nadzorujących ich apelacji - 11). Projekt określa też zasady okresowej oceny pracy sędziów.
Według opinii KRS, przewidziany w projekcie system oceny spowoduje, że wielu sędziów będzie musiało zaangażować się w wykonywanie funkcji wizytatorów, co wpłynie negatywnie na rozpoznawanie prowadzonych przez nich spraw w rozsądnym terminie. "Zasadnym byłoby powołanie zespołu wizytatorów funkcjonujących przy Sądzie Najwyższym" - uważa KRS.
Zdaniem Rady na krytykę zasługują także proponowane zmiany dotyczące struktury organizacyjnej sądów. "Jako zasadę projekt przewiduje tworzenie w sądach jedynie dwóch wydziałów - cywilnego i karnego (...) powodując powstanie w dużych sądach ogromnych, trudnych do prowadzenia i nadzoru wydziałów". W ocenie KRS zmiana taka uzasadniona jest jedynie potrzebą oszczędności finansowych w wyniku zmniejszenia liczby sędziów pełniących funkcje przewodniczących wydziałów.
Ministerstwo sprawiedliwości zapewniało wcześniej, iż projekt nie oznacza konfliktu ze środowiskiem sędziowskim, a proponowane zmiany są cały czas dyskutowane. "Nie będziemy się przy niczym upierać" - mówił w sierpniu w "Rzeczpospolitej" wiceminister sprawiedliwości Jacek Czaja. Dodał wtedy, że resort zapewne wycofa się z propozycji likwidacji zgromadzenia ogólnego na poziomie sądu okręgowego.
Na początku sierpnia swoje stanowisko do projektu opowiadające się przeciw nowemu systemowi ocen pracy sędziów i za przekazaniem nadzoru nad sądownictwem I Prezesowi Sądu Najwyższego oraz za nowym systemem awansu sędziów ogłosiło Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia". (PAP)
mja/ wkr/ gma/
