61-letni książę Walii Karol, który rozpoczyna w poniedziałek tygodniową wizytę w Polsce, Czechach i na Węgrzech, jest najdłużej oczekującym na koronę następcą tronu w historii brytyjskiej monarchii.
Rozumie on przy tym, że jego dokonania jako następcy tronu mogą być ważniejsze od ewentualnego krótkiego panowania.
Przed dwoma laty w wieku 59 lat i 74 dni Karol pobił rekord najdłuższego oczekiwania na tron, należący uprzednio do jego prapradziada, urodzonego w 1841 roku Edwarda VII, który ostatecznie panował w latach 1901-1910.
W odróżnieniu od swego wiktoriańskiego przodka, który dał się poznać jako kobieciarz, nałogowy palacz, hazardzista i sybaryta, Karol jest o wiele poważniejszy. Interesuje się sztuką, architekturą, uprawą roli, alternatywną medycyną. Zabiera też głos w debatach publicznych, co naraża go na zarzut wtykania nosa w nie swoje sprawy. W kwestiach, które mu leżą na sercu napisał w ostatnich trzech latach osiem listów do różnych resortów rządowych.
Od matki, królowej Elżbiety II, różni go to, że nie otrzymuje pieniędzy od państwa. Pokrywa swoje wydatki z przychodów uzyskiwanych z księstwa Kornwalii, gdzie na mocy ustaleń sięgających 1354 roku jest właścicielem ziemskim i ma przychód z czynszu płaconego przez najemców gruntów i biznesmenów.
Jego roczny przychód wynosi ok. 16 mln funtów i podlega opodatkowaniu. Rząd pokrywa jego rachunek za podróże (ok. 3 mln funtów w 2009 roku) oraz utrzymanie pałaców w Londynie. Prywatny odrzutowiec książę Karol posiada ze względów bezpieczeństwa, a także dlatego, że lata w miejsca, do których trudno jest dotrzeć rejsowym lotem w nietypowym czasie.
Jest pierwszym brytyjskim następcą tronu ery internetu, tabloidów i elektronicznej inwigilacji. Magia monarchii, która zabezpieczała tę instytucję przed wścibstwem i pogonią za sensacjami, prysła w okresie nagłośnionego przez tabloidy rozpadu małżeństwa Karola z księżną Dianą, gdy większość mediów była przeciw następcy tronu.
Karolowi wypominano pozamałżeński romans z Camillą Parker Bowles, który księżna Diana w wywiadzie telewizyjnym na krótko przed tragiczną śmiercią w 1997 roku, uznała za jeden z powodów jej nieudanego małżeństwa. W rzeczywistości powodów było więcej, a głównym to, że od początku byli zupełnie niedopasowani.
Camilla Parker Bowles, o której mówi się, że książę Karol widział w niej towarzyszkę życia na długo zanim poznał Dianę Spencer, ale jego doradcy uznali, że nie jest dla niego odpowiednia, rozwiodła się z mężem Andrew Parker Bowlesem w 1995 roku na rok przed rozwodem księcia Walii z księżną Dianą.
Książę Karol i Camilla Parker Bowles wzięli ślub w 2005 roku. Powtórne małżeństwo przyszłego zwierzchnika Kościoła anglikańskiego z rozwódką uważane było za kontrowersyjne. Z czasem opinia publiczna i Kościół anglikański uznały, że możliwym kompromisem może być ślub cywilny pobłogosławiony w świątyni, co też się stało.
Brytyjski następca tronu jest gorącym orędownikiem tzw. trzeciego sektora - wolontariatu i organizacji wyższej publicznej użyteczności. Wielu z nich jest patronem. Sam siebie widzi w roli "społecznego przedsiębiorcy".
Karol lubi zakładać organizacje wyższej użyteczności publiczności. Przekonuje do swych pomysłów innych i chce, by projekt, który wspiera stał się z czasem finansowo samowystarczalny. Rocznie na wspierane przez siebie projekty kulturalne, edukacyjne i środowiskowe książę przyciąga ok. 100 mln funtów pieniędzy prywatnych.
W 1976 roku po zakończeniu służby w marynarce wojennej książę Walii założył "Prince's Trust" - organizację pomagającą ludziom ze społecznego marginesu w wieku 16-25 lat. Inna organizacja "Prime" wspomaga ludzi po 50. roku życia pragnących założyć własną firmę, lecz bez możliwości uzyskania kredytu.
60 proc. inicjatyw wspartych z "Prince's Trust" i "Prime" nadal działa, co jest lepszym wskaźnikiem sukcesu niż w przypadku rządowych inicjatyw wspierania prywatnej przedsiębiorczości.
Pasją księcia Karola jest architektura. Jego fundacja architektoniczna zaprojektowała i wybudowała miasteczko Poundbury, będące kontrpropozycją na modne obecnie dzielenie miast na strefy wymagające czasochłonnych dojazdów samochodem.
Pokrewną dziedziną jego architektonicznej pasji jest restaurowanie historycznych budynków m.in. elżbietańskiego teatru w budynku dawnej szkoły rycerskiej w Gdańsku, dzielnicy żydowskiej w Krakowie, historycznego centrum Kabulu i prawosławnych klasztorów.
Drugą pasją Karola jest zdrowa żywność. Książę jest przeciwnikiem genetycznie zmodyfikowanej żywności i nanotechnologii. W swoich posiadłościach nie stosuje nawozów sztucznych, popiera lokalne społeczności wiejskie stawiające czoła metodom produkcji wielkoprzemysłowej.
Książę Karol broni wizji społeczeństwa, której elementami są ekologiczne rolnictwo, gospodarka oparta na lokalnych produktach i tradycyjnej architekturze. Generalnie jest zwolennikiem harmonijnego współżycia człowieka z naturą, co w niektórych kręgach naraża go na zarzut tradycjonalizmu.
W brytyjskim systemie monarchii konstytucyjnej następca tronu nie ma oficjalnej roli, ale musi przestrzegać niepisanych tabu. Najważniejsze z nich dotyczą politycznego niezaangażowania. Książę Walii nie może popierać, ani krytykować którejś z partii politycznych w sprawach takich jak np. polityka podatkowa, obronna, czy zagraniczna.
Stąd opinia publiczna jest podzielona w sprawie listów Karola do ministerstw. Prywatnie wolno mu rozmawiać z ministrami i wyrażać opinie, ale niektórzy konstytucjonaliści sądzą, że prawo to nie obejmuje pisania listów do nich. Inni przeciwnie sądzą, że powinien ich pisać o wiele więcej.
Do obowiązków następcy tronu należy w pierwszym rzędzie wspieranie królowej, np. reprezentowanie jej w podróżach zagranicznych. Innym obowiązkiem księcia Walii jest utrzymywanie kontaktów z armią poprzez sprawowanie patronatu nad niektórymi jednostkami. Funkcja ta uważana jest za ważną dla morale wojska.
Oficjalnie książę Karol został następcą tronu w 1952 roku w wieku trzech lat, gdy zmarł jego dziad Jerzy VI, a na tronie zasiadła matka, Elżbieta II. Blisko 84-letnia dziś monarchini cieszy się dobrym zdrowiem i w 2012 roku będzie obchodziła diamentowy jubileusz.
Książę Karol od początku był świadom, że zostanie królem po długim okresie oczekiwania i, jak mówią jego współpracownicy, nie spieszy mu się, ponieważ tron może objąć tylko w przypadku śmierci matki, a taka perspektywa go zasmuca. (PAP)
asw/ ap/ ura/
