Lapidarium zbudowane ze szczątków żydowskich nagrobków - macew powstało w Inowrocławiu (woj. kujawsko-pomorskie). Nagrobki pochodziły z dawnych cmentarzy żydowskich, zniszczonych przez Niemców w okresie II wojny światowej.
"To miejsce poświęcone jest inowrocławianom wyznania mojżeszowego, którzy przez wieki zasłużyli się dla rozwoju miasta, w tym grupie społeczników, działaczy gospodarczych i samorządowych. W czasach II wojny światowej ludzi ci zostali wymordowani, a ślady po nich Niemcy starali się zetrzeć, nawet z cmentarzy; to barbarzyństwo wobec kultury i religii" - podkreślił Ryszard Brejza, prezydent Inowrocławia.
Do 1939 roku na terenie Inowrocławia istniały dwa cmentarze służące społeczności żydowskiej. Po 1939 roku niemiecki okupant nie tylko rozpoczął eksterminację miejscowych Żydów, ale także starał się zatrzeć wszelkie ślady ich kultury i przeszłości.
Obie nekropolie zostały doszczętnie zrujnowane, a płyty nagrobne (macewy), podobnie jak w innych miastach, wykorzystano do utwardzania budowanych dróg i chodników. Z przekazów historycznych wiadomo, że stały się m.in. materiałem do budowy chodnika i podjazdów przed gmachem zajmowanym obecnie przez liceum w dzielnicy Błonie.
Potwierdziło się to podczas prac drogowych, prowadzonych w tym miejscu w latach 70. ub. stulecia. Wydobyte jednak wówczas szczątki nagrobków ponownie wykorzystano jako materiał budowlany w innych miejscach.
Dopiero w latach 90., gdy podczas prowadzonych remontów natrafiano na macewy, były one starannie zabezpieczane i gromadzone na dawnym cmentarzu żydowskim przy ul. Marcinkowskiego. Dużą liczbę płyt nagrobnych, w sumie kilka tysięcy elementów, odnaleziono także podczas prowadzonej niedawno przebudowy parkingu przy liceum, a znalezisko przekazano w depozyt muzealnikom.
Jak podkreślił prezydent miasta, budowa lapidarium ma być przesłaniem do młodzieży i przyszłych pokoleń, by nie zapominali o zbrodniach, jakich dokonano w przeszłości na mieszkańcach miasta. "Niech to miejsce świadczy o pamięci i będzie przykładem niegodzenia się ze skutkami barbarzyństwa" - zaznaczył Brejza.
Działania władz Inowrocławia z uznaniem odebrali przedstawiciele współczesnej społeczności żydowskiej w Polsce.
"To nasze wspólne wyzwanie, aby pamiętać. To także wielki przykład Inowrocławia, jak rozwiązuje się trudne sprawy" - ocenił przedsięwzięcie Michael Schudrich, Naczelny Rabin Polski. Jak zaznaczył, miasto konsultowało z nim wszystkie sprawy związane z budową lapidarium, jego lokalizacją, a także z projektem budowy.
"Chcieliśmy upamiętnić tych, którzy w przeszłości budowali Inowrocław. Nie było to łatwa sprawa. Jednak tam, gdzie są otwarte serca i pełna współpraca, wszystko jest możliwe. Jest to dobry przykład dla całego kraju" - dodał rabin Schudrich. (PAP)
olz/ ako/
