Na Listę Produktów Tradycyjnych, prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w zeszłym roku trafiło dziewięć nowych potraw, wyrobów i napojów z województwa kujawsko-pomorskiego.
Są to: kaczka nadziewana po kujawsku, pączki ziemniaczano-dyniowe, groch z kapustą, kluski z makiem, grzybowniczki, wigilijna zupa z suszonych śliwek, marchew krychano, fjut (cyrop) i kawa zbożowa z jęczmienia.
Kaczka nadziewana po kujawsku. Tuszkę o wadze 2-3 kg naciera się solą, pieprzem, majerankiem i zostawia na kilka godzin w chłodnym miejscu, a w tym czasie przygotowuje się nadzienie z wątróbki, skórki z szyjki, czerstwej bułki, wody, drobno posiekanej natki pietruszki i cebuli, soli i pieprzu. Wymieszanym nadzieniem faszeruje się kaczkę i zszywa skórę, aby nadzienie nie wypłynęło. Kolejny etap to pieczenie kaczki około pół godziny i podlewanie jej wodą bądź rosołem aż do miękkości.
Pączki ziemniaczano-dyniowe. Przygotowuje się je wyłącznie z produktów naturalnych, bez dodatków i ulepszaczy, co gwarantuje ich niepowtarzalny smak i aromat, a także lekkość i puszystość. Najważniejsze przy wyrobie pączków jest dobre wyrobienie ręcznie ciasta oraz zachowanie odpowiedniej kolejności połączeń surowców. Dodawany do pączków przecier dyniowy nadaje im wyjątkową barwę i przedłuża ich świeżość. Pączki najczęściej, aby wzbogacić ich smak, nadziewa się własnoręcznie przygotowaną przez gospodynie konfiturą z dzikiej róży.
Groch z kapustą. W wierzeniach ludowych spożywanie nasion grochu chroniło ludzi przed chorobami, a w połączeniu z kapustą zapewniało urodzaj. Wierzono też, że potrawy przygotowane z kapusty przyciągają dostatek. Kiedyś kapusta i groch gotowane osobno, a następnie razem ucierane stanowiły codzienne pożywienie chłopów, a obecnie w wielu domach są jednym z 12 dań wigilijnych. Do grochu w czasie gotowania dodaje się masło, ziele angielskie, a niekiedy majeranek czy czosnek.
Kluski z makiem. Według ludowych wierzeń mak jest symbolem płodności, a każda młoda dziewczyna powinna w Wigilię trzeć mak w celu rychłego wyjścia za mąż. Na początku trzeba zagnieść ciasto z mąki pszennej i jaj z dodatkiem soli, a następnie rozwałkować, pokroić w drobne paski i ugotować. Mak zalewa się wrzątkiem, doprowadza do wrzenia i odstawia na 12 godzin, a potem odcedza na sicie, dwukrotnie mieli i uciera się, dodając rozpuszczony miód, pokrojone orzechy i roztopione masło. Na koniec kluski miesza się z ostudzoną masą.
Grzybowniczki. Potrawa ta to rodzaj drożdżowych bułeczek z nadzieniem grzybowym, przyrządzana przez mieszkańców Brów Tucholskich. Farsz przygotowany jest ze świeżych, a następnie obgotowanych grzybów leśnych, a także grzybów suszonych, które moczone są w mleku. Do farszu dodawana jest także podsmażona cebulka, przyprawy - sól, pieprz, majeranek, a także dla uzyskania gęstości jajko i tarta bułka.
Wigilijna zupa z suszonych śliwek. Metoda przygotowania zupy od lat pozostaje niezmienna. Najpierw trzeba owoce opłukać, a następnie zalać zimną wodą i moczyć je przez całą noc. Na drugi dzień owoce są gotowane w tej samej wodzie wraz z przyprawami, np. goździkami. Kiedy śliwki zmiękną, wywar zaprawiany jest śmietaną z mąką pszenną. Wigilijna zupa z suszonych śliwek najczęściej podawana jest z kluskami przygotowywanymi przez gospodynie.
Marchew krychano. Nazwa potrawy bierze się od słowa krychać, co w gwarze kujawskiej oznacza rozgnieść, rozdrobnić. Dotyczy to ugotowanych w wodzie warzyw np. ziemniaków czy marchwi. Głównym składnikiem jest marchew, którą gotuje się z mniejszą ilości ziemniaków i kawałkiem boczku z dodatkiem soli. Ugotowane warzywa tłucze się na miazgę tłuczkiem do miękkości, a następnie dodaje boczek pokrojony w plasterki. Marchew krychano może być podana jako dodatek do klusek ziemniaczanych, pyz i ziemniaków lub jako danie główne.
Fjut (cyrop). Jest to produkowany domowymi sposobami syrop z buraków cukrowych. Sposób przygotowania syropu jest bardzo pracochłonny i mało wydajny. Najpierw umyte buraki należy rozdrobnić, np. zetrzeć na wióry lub posiekać na niewielkie kawałki, a następnie umieścić w parniku, gdzie zostaną poddane parowaniu około 5 godzin. Konieczne jest dodanie trochę wody, aby zapobiec przypaleniu buraków. Później zbierany jest sok, a pozostałą masę wyciska się w specjalnej prasie. Zlany i uzyskany z prasy sok należy razem gotować przez kolejne 12 godzin.
Kawa zbożowa z jęczmienia. Uzyskiwano ją domowym sposobem poprzez palenie jęczmienia. Wysuszone ziarna kładziono na blachę do ciasta i wypalano w piecu lub na patelni. Upalone ziarno należało wystudzić i zmielić w młynku na drobny proszek. Następnie wsypywano odpowiednią ilość zmielonego proszku do wrzątku i chwilę gotowano. Tak przyrządzoną kawę spożywano na co dzień w domu lub przy pracach polowych, gdyż dobrze gasiła pragnienie.
Województwo kujawsko-pomorskie dotychczas na Listę Produktów Tradycyjnych wprowadziło 40 potraw, wyrobów i napojów.
Warunkiem wpisania specjałów na Listę Produktów Tradycyjnych jest wytwarzanie go przez co najmniej pięć gospodarstw domowych na terenie województwa od co najmniej 25 lat. Produkt powinien nawiązywać do regionalnej czy lokalnej tradycji. Wniosek o wpis wraz z dołączoną dokumentacją potwierdzającą tradycję wytwarzania produktu i opis jego przyrządzania składa się w urzędzie marszałkowskim, gdzie sprawdza się je pod względem formalnym. Następnie wnioski są kierowane do zaopiniowania przez Polską Izbę Produktu Regionalnego i Lokalnego, a po uzyskaniu pozytywnej oceny trafiają do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. (PAP)
rau/ dym/
