*Premiera najgłośniejszej sztuki Tennessee Williamsa w reżyserii Bogusława Lindy i przekładzie Jacka Poniedziałka odbędzie się 27 lutego w warszawskim Teatrze Ateneum. W rolach głównych wystąpią: Julia Kijowska, Tomasz Schuchardt i Paulina Gałązka. *
Blanche DuBois, kobieta delikatna i znerwicowana, żyjąca iluzją przepychu i elegancji, przyjeżdża do Nowego Orleanu by spotkać się ze swoją młodszą siostrą Stellą, żyjącą ze swoim mężem Stanleyem, mężczyzną nieokrzesanym i brutalnym. Blanche zatrzymuje się u siostry, co nie podoba się Stanleyowi. Dochodzi do konfrontacji całkowicie przeciwstawnych charakterów.
"Tennessee Williams był postacią, która rozpoczęła pewną epokę w literaturze amerykańskiej. Było to w latach 50. i narodziła się koncepcja +współczesnej gwiazdy+. Wszystko, co pisał dotykało spraw ludzkich, co pozwalało takim aktorom jak Marlon Brando pokazywać rzeczy proste, normalne, pozbawione scenicznego +cukru+. Te dramaty spowodowały całą lawinę interpretacji aktorskich; zmienił się sposób grania w teatrze i filmie, sposób przedstawiania rzeczywistości: przestano ją sztucznie konstruować, stała się bliższa, bardziej drapieżna" - powiedział reżyser spektaklu Bogusław Linda.
"Pomaga nam nowe tłumaczenie Jacka Poniedziałka, który uwspółcześnił sztukę językowo. Pozwala to aktorom swobodniej interpretować" - podkreślił.
Premiera sztuki Williamsa, jednego z najsłynniejszych amerykańskich dramatopisarzy lat 50. - autora m.in. "Kotki na gorącym blaszanym dachu" i "Nocy iguany" - odbyła się na nowojorskim Broadwayu w 1947 r. Spektakl wyreżyserował Elia Kazan, wystąpili m.in. Marlon Brando, Jessica Tandy i Kim Hunter. Williams za swoją pracę otrzymał prestiżową Nagrodę Pulitzera.
Największą sławę przyniosła sztuce ekranizacja z 1951 r. - zdobywczyni czterech statuetek Oscara. Film, tak jak sztukę, wyreżyserował Kazan, w roli Stanleya ponownie wystąpił Brando a w rolę Blanche wcieliła się Vivien Leigh. Dziś rolę w "Tramwaju" uważa się za jedną z najwybitniejszych w karierze Brando a sam obraz został oceniony jako jedno z największych osiągnięć amerykańskiej kinematografii według American Film Institute.
W maju 1958 r. tytuł pojawił się na afiszu warszawskiego Teatru Ateneum; spektakl wyreżyserował Janusz Warmiński, rolę Blanche zagrała Aleksandra Śląska. Rok później w Ateneum "Tramwaj" wystawił Aleksander Bardini, który w głównej roli obsadził Krystynę Bryl a do zagrania Stanleya zaprosił Romana Wilhelmiego. Ostatnia inscenizacja sztuki Williamsa w Polsce odbyła się w 2009 r. w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni.
"Dla mnie to czysta karta, którą chciałbym zapisać po swojemu. Nie mogę myśleć o interpretacjach Brando i Wilhelmiego" - ocenił Tomasz Schuchardt, grający Stanleya Kowalskiego. "Bazowaliśmy na atawizmie, zezwierzęceniu ludzkiemu, emocjach pierwotnych. To nasza baza (...) Sztuka jest właściwie monologiem Blanche; to ona jest we wszystkich scenach, najsilniej przeżywa akcję. Chcieliśmy jednak by każdy z bohaterów zaznaczył się w tej sztuce" - podkreślił.
Występują: Julia Kijowska, Tomasz Schuchardt, Paulina Gałązka, Bartłomiej Nowosielski, Katarzyna Łochowska, Ewa Telega, Tadeusz Borowski, Jan Janga Tomaszewski, Tomasz Kozłowicz. Przekład: Jacek Poniedziałek; scenografia: Jagna Janicka. (PAP)
pj/ ls/
