W Jaszunach, odległych od Wilna o 30 km, rozpoczyna się rekonstrukcja pałacu Balińskich, który stał się salonem towarzyskim elity naukowo-kulturalnej Wilna okresu romantyzmu i pozytywizmu; częstymi gośćmi byli tam Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki.
Rekonstrukcja dwukondygnacyjnego pałacu w stylu późnego klasycyzmu, wzniesionego w 1828 roku według projektu Karola Podczaszyńskiego, a także zabudowań pałacowych, potrwa trzy lata. W następnym etapie swój pierwotny wygląd odzyska pałacowy park, w którym jedna z alei nazwana jest imieniem Juliusza Słowackiego.
W 1811 roku posiadłość i dwór w Jaszunach kupił od Radziwiłłów Ignacy Baliński, historyk, autor dzieła "Starożytna Polska", założyciel "Tygodnika Wileńskiego". W 1820 roku jego syn Michał Baliński ożenił się z Zofią Śniadecką, córką profesora Jędrzeja Śniadeckiego i bratanicą emerytowanego rektora Uniwersytetu Wileńskiego, prof. Jana Śniadeckiego.
Odtąd Jaszuny stają się jednym z ośrodków myśli polskiej. Gościli tu ludzie nauki i kultury: Stanisław Jundziłł, Tomasz Zan, Adam Mickiewicz, Antoni Edward Odyniec, Paweł Brzostowski, Józef Mianowski, Wawrzyniec Puttkamer oraz Juliusz Słowacki, który w Jaszunach przeżywał swą nieodwzajemnioną miłość do Ludwiki Śniadeckiej, córki Jędrzeja Śniadeckiego, siostry Zofii Balińskiej.
Nieopodal pałacu w Jaszunach do dziś istnieje mały cmentarzyk. Oprócz członków rodziny Balińskich pochowany jest tu Jan Śniadecki.
W czasach radzieckich w pałacu mieściła się administracja sowchozu, następnie - po odzyskaniu niepodległości i likwidacji sowchozów - administracja spółki rolnej.
W 1996 roku pałac nabyły władze rejonu solecznickiego, na terenie którego znajdują się Jaszuny. Wówczas budynek został zabezpieczony. Rozpoczęto poszukiwania pieniędzy na jego rekonstrukcję.
"Odbudowa pałacu Balińskich to nie tylko odbudowa zabytku architektonicznego, ale też odbudowa naszej pamięci, historii naszej ziemi" - mówi mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz.
Pałac zostanie odbudowany z funduszy unijnych, a także samorządowych. Za trzy lata będzie tu centrum turystyczne z salami wystawienniczymi, dwiema salami konferencyjnymi, pokojami gościnnymi i restauracją.
Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ jo/ mc/
