Centrum Dialogu im. Marka Edelmana oraz Muzeum Miasta Łodzi wystąpiło do Sejmu o ustanowienie 2014 roku Rokiem Jana Karskiego. W przyszłym roku mija 100. rocznica urodzin legendarnego emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego.
"W przyszłym roku minie sto lat od urodzin Jana Karskiego, wielkiego łodzianina i wielkiego Polaka. Dlatego też Centrum Dialogu im. Marka Edelmana oraz Muzeum Miasta Łodzi wystąpiły do Sejmu RP o ustanowienie 2014 roku Rokiem Jana Karskiego" - poinformowała w poniedziałek PAP Justyna Tomaszewska z Centrum Dialogu.
W przyszłym roku w Centrum odbędzie się szereg wydarzeń związanych z postacią Karskiego. Kontynuowany będzie m.in. projekt Klubu Kuriera, który działa przy nim od kwietnia tego roku. Zrzesza uczniów kilku łódzkich liceów.
Członkowie klubu przeprowadzili m.in. kilkanaście wywiadów z Ocalałymi z Litzmannstadt Getto, przejechali szlakiem Jana Karskiego, a w wakacje przeszli beskidzki szlak przerzutowy, którym wędrowali emisariusze.
Obecnie członkowie Klubu prowadzą zajęcia edukacyjne "Nazywał się Karski. Jan Karski" w szkołach ponadgimnazjalnych na terenie Łodzi i województwa m.in. w Pabianicach, Piotrkowie Trybunalskim, Białej Rawskiej i Ozorkowie. W sumie zaplanowano ponad 60 godzin lekcyjnych, w których ma wziąć udział ok. 2500 młodych ludzi.
"W przyszłym roku Centrum Dialogu planuje akcje informacyjne o patronie Klubu, rozbudowę jego struktur, tworzenie happeningów poświęconych Karskiemu oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii mobilnych" - zapowiedziała Tomaszewska.
Projekt Klub Kuriera jest realizowany dzięki dofinansowaniu z Muzeum Historii Polski w ramach programu "Patriotyzm jutra". Centrum Dialogu i MMŁ są także współorganizatorami wystawy "Jan Karski. Człowiek wolności" Muzeum Historii Polski. Ekspozycja była dotąd pokazywana m.in. w siedzibie ONZ w Nowym Jorku, na Uniwersytecie Europejskim w Sankt Petersburgu, w Polish Museum of America w Chicago, w Sejmie, a także w Mediolanie, Łodzi, Toruniu i we Wrocławiu.
Prof. Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) urodził się 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi w katolickiej rodzinie. Po studiach prawniczych podjął pracę w dyplomacji. Po wybuchu wojny trafił do niewoli, jednak udało mu się zbiec i podjąć działalność konspiracyjną. Pełnił obowiązki politycznego emisariusza władz Polskiego Państwa Podziemnego.
W 1942 r. pod pseudonimem Jan Karski wyruszył z misją do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. W przebraniu dwukrotnie wchodził do warszawskiego getta oraz do obozu tranzytowego dla Żydów w Izbicy, który był ostatnim etapem przed obozem zagłady w Bełżcu.
Karski spisał relację jako naoczny świadek eksterminacji Żydów, a gen. Sikorski przekazał ją rządom Anglii i USA. Polski kurier wielokrotnie osobiście apelował o ratunek dla Żydów, m.in. w lipcu 1943 roku został przyjęty przez ówczesnego prezydenta USA Franklina Roosevelta. Jednak jego dramatyczne apele nie przyniosły rezultatów - większość nie dowierzała jego doniesieniom lub je ignorowała.
Po wojnie Karski osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, gdzie od 1952 roku był profesorem Uniwersytetu Georgetown w Waszyngtonie i przez 40 lat wykładał na Wydziale Służby Zagranicznej. Wśród jego studentów był m.in. przyszły prezydent Bill Clinton. W 1982 roku Karski został odznaczony izraelskim tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, a w 1994 roku otrzymał honorowe obywatelstwo Izraela. Za swoją działalność został uhonorowany najwyższymi odznaczeniami państwowymi: polskim Orderem Orła Białego i pośmiertnie amerykańskim Medalem Wolności. Doktoratami honoris causa uhonorowało go osiem uczelni - amerykańskich i polskich.
Sam ustanowił w 1992 roku nagrodę im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej, której administrowanie powierzono Żydowskiemu Instytutowi Naukowemu YIVO w Nowym Jorku. Przyznawana jest corocznie autorom publikacji przedstawiających wkład Żydów polskich w kulturę polską. Dwa miesiące przed śmiercią Jan Karski otrzymał w Łodzi tytuł Honorowego Obywatela Miasta. Zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie. (PAP)
szu/ mrt/ jra/
