Otwarciem wystawy "Pamięć trwa dalej. Sztuka sepulkralna Starego Cmentarza przy ulicy Ogrodowej" podsumowano w niedzielę w Muzeum Miasta Łodzi tegoroczną kwestę na rzecz ratowania zabytków tej najstarszej nekropolii w mieście.
Podczas trzydniowej kwesty w okresie Wszystkich Świętych udało się zebrać rekordową kwotę ponad 92 tys. zł. Za te środki w przyszłym roku ma zostać poddanych renowacji 10 zabytkowych obiektów tej trójwyznaniowej nekropolii, na której pochowani są ewangelicy, wyznawcy prawosławia i katolicy.
Otwarcie wystawy poprzedził koncert w wykonaniu kwartetu smyczkowego Apertur oraz pokaz dokumentu filmowego autorstwa Adama Brajtera "Kwesta 2010".
Jak powiedział PAP prezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem, Cezary Pawlak, niedzielna uroczystość to forma podziękowania za tegoroczną kwestę, zarówno dla łodzian, którzy hojnie wsparli ratowanie zabytków nekropolii, jak i wszystkich, którzy włączyli się w zbiórkę.
Pieniądze zbierało 400 uczniów z łódzkich szkół, przewodnicy, członkowie Towarzystwa, politycy, samorządowcy, dziennikarze i ludzie kultury. "Obserwuję bardzo dobre zjawisko, że coraz więcej wolontariuszy zgłasza się do pomocy w organizowaniu tej kwesty" - powiedział PAP Pawlak.
Tytuł wystawy poświęconej sztuce pomników nagrobnych Starego Cmentarza "Pamięć trwa dalej..." to fragment inskrypcji na jednym z pomników nagrobnych. "To zainspirowało mnie do tego, aby odnaleźć inne ciekawe inskrypcje na pomnikach i wokół tych tematów osnute są artystyczne fotografie m.in. pomników nagrobnych, rzeźb, przestrzeni, którą wypełnia zieleń" - wyjaśnił Pawlak.
Centralna część ekspozycji jest poświęcona kaplicy - mauzoleum Karola Scheiblera, najcenniejszemu zabytkowi cmentarza. Obok współczesnych fotografii, Pawlakowi udało się zebrać zdjęcia archiwalne.
W tej części wystawy prezentowane są także dwie rzeźby, które stały w krypcie grobowej - Anioła wykonana przez Andrzeja Pruszyńskiego oraz Pieta niemieckiego artysty Josepha von Kopfa. Zgromadzono także fragmenty artystycznie kutego ogrodzenia.
Łódzki Stary Cmentarz powstał w latach 1855-1858. Ponieważ Łódź była wtedy już miastem wielu religii, wyznaczono odrębne części dla katolików, protestantów i prawosławnych - obecnie część katolicka zajmuje obszar 11 ha, ewangelicka - 9 ha, a prawosławna - niespełna hektar powierzchni.
Nekropolię wyróżnia bogactwo form i stylistyki pomników nagrobnych. Wśród jej zabytków jest około tysiąca kaplic grobowych, pomników nagrobnych, rzeźb i kutych ogrodzeń. Ich autorzy to często znakomici architekci i rzeźbiarze.
Najokazalszym i najcenniejszym zabytkiem nekropolii jest neogotyckie mauzoleum - kaplica Scheiblerów. Zbudowane w latach 1885-1888 według projektu Edwarda Lillpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego należy do arcydzieł europejskiej architektury neogotyckiej. Po 1945 r. kaplica została zdewastowana i ograbiona, jej stan systematycznie pogarszał się.
W 2003 r. utworzono Fundację na rzecz Ratowania Kaplicy Karola Scheiblera. Od tego czasu wykonano izolację fundamentów, odwodniono teren wokół kaplicy, wykonano remont wieży, przywrócono pierwotny napis, odnowiono wrota główne i boczne kaplicy, wykonana została dokumentacja konserwatorska. Szacuje się, że koszt prac renowacyjnych kaplicy Scheiblerów wyniesie w sumie ok. 20 mln zł, a ich zakończenie planowane jest na 2015 rok.
Doroczną kwestę zainicjował przed laty nieżyjący już nestor łódzkich przewodników Stanisław Łukawski oraz łódzki ośrodek TVP. Podczas 16 edycji zbiórki zebrano w sumie ponad 700 tys. zł. Organizatorzy kwesty liczą, że za zebrane w tym roku pieniądze uda się odnowić kolejnych 10 zabytków nekropolii i w sumie liczba uratowanych pomników i grobowców wzrośnie do ponad 100.
Kamil Szubański (PAP)
szu/ hes/
