Recepcji i aktualności idei Jerzego Giedroycia poświęcona była konferencja naukowa na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej zorganizowana z okazji 10. rocznicy śmierci redaktora "Kultury".
List do uczestników konferencji "Wokół idei Jerzego Giedroycia" skierował prezydent Bronisław Komorowski, który objął patronat nad sympozjum. Prezydent podkreślił, że koncepcje i działalność redaktora "Kultury" to dziedzictwo, które wciąż należy pielęgnować i na nowo odczytywać. Przypomniał, że Giedroyc nie był "typem politycznego przywódcy ani emisariuszem zbrojnego czynu", ale był "mentorem rozsądnego, krytycznego myślenia, wolnego od stereotypów i uprzedzeń".
"Twardo upominał się o to, by polityczne cele nie były oderwane od wartości, często koncentrował się na szczegółach, ale nigdy nie tracił z pola widzenia spraw zasadniczych, ponadczasowego i ponadpartyjnego dobra Polski" - napisał prezydent.
Zdaniem Komorowskiego, lekcją najcenniejszą od Giedroycia, "najbardziej frapującą i najbardziej aktualną" jest program polskiej polityki wschodniej - relacji Polski z Ukrainą, Litwą, Białorusią i Rosją. Komorowski podkreślił, że choć program ten kształtował się w innej rzeczywistości i od tamtego czasu w tej części Europy zaszły już ogromne zmiany, to jednak idee Giedroycia stały się kanonem polityki wschodniej niepodległej Polski.
"Ciągle niepodważalne jest przekonanie, że partnerstwo i pojednanie z naszymi sąsiadami z Europy środkowowschodniej jest rękojmią wspólnej pomyślności i przyszłości, że niepodległość i bezpieczeństwo Polski wiąże się wzajemnie z niepodległością i bezpieczeństwem tych właśnie krajów z naszego wschodniego sąsiedztwa" - napisał prezydent.
Uczestniczący w konferencji abp Józef Życiński podkreślił, że właśnie założenia polityki wschodniej Jerzego Giedroycia powinny być dziś szczególnie pielęgnowane. "Nie chciałbym, żeby czas złagodził ten element przesłania Jerzego Giedroycia, to jest jego troskę o otwarcie na wschód" - powiedział metropolita.
Jak zaznaczył, troska ta nabiera dziś szczególnej wagi, a jej przejawem są m.in. prowadzone obecnie rozmowy między Episkopatem Polski a Prawosławnym Patriarchatem w Moskwie w sprawie wspólnego listu. "Jest nadzieja, że uda się wypracować wspólny dokument, który będzie jakościowo nowym znakiem jedności i wspólnoty wartości" - dodał arcybiskup.
W sympozjum wzięli udział profesorowie, badacze twórczości Giedroycia, publicyści, przedstawiciele lokalnych władz.
Giedroyc, ur. w 1906 r. w Mińsku Litewskim, studiował prawo i historię na Uniwersytecie Warszawskim. Po wybuchu II wojny światowej był m.in. kierownikiem wydziału polskiego przy poselstwie chilijskim w Bukareszcie. Walczył w Brygadzie Strzelców Karpackich, m.in. w kampanii libijskiej i w walkach o Tobruk. W 1946 r. wraz z Józefem Czapskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim oraz Zofią i Zygmuntem Hertzami założył w Rzymie Instytut Literacki. W lipcu 1947 r. opublikowali pierwszy numer "Kultury". Kilka miesięcy później Instytut Literacki przeniósł swoją siedzibę pod Paryż, do Maisons-Laffitte. Z "Kulturą" współpracowali wybitni polscy publicyści i pisarze emigracyjni, m.in. Józef Czapski, Jerzy Stempowski, Konstanty Jeleński, Juliusz Mieroszewski, Czesław Miłosz, Witold Gombrowicz.
W 1949 r. Giedroyc razem ze swym zespołem wysunął koncepcję ułożenia sobie przez Polskę dobrych stosunków z bezpośrednimi sąsiadami na Wschodzie, bez roszczeń terytorialnych i bez prób - w razie zmiany sytuacji - dogadania się z Kremlem ponad głowami Litwinów, Ukraińców i Białorusinów.
W okresie przełomu 1998/1989 w Polsce początkowo krytykował rozmowy okrągłego stołu z pozycji radykalnego antykomunizmu, ale potem jego opinie ewoluowały i za największe zagrożenia dla Polski uznał nacjonalizm i klerykalizm, a nie komunistów i spadkobierców PZPR. Zmarł 14 września 2000 r. w Maisons-Laffitte.(PAP)
ren/ hes/ mow/
