Misterium Pamięci "Ocalone Losy", czyli nagraniami wspomnień świadków zagłady Żydów, uczczono w Ośrodku Brama Grodzka-Teatr NN w Lublinie ofiary Akcji Reinhardt, w wyniku której w latach 1942-43 Niemcy wymordowali ponad 1,5 mln Żydów.
W różnych miejscach w Ośrodku we wtorek ustawiono 19 stolików, przy których usiedli mieszkańcy Lublina pamiętający wydarzenia związane z zagładą Żydów w tym mieście oraz uczniowie jednego z lubelskich liceów. Ich rozmowy i wspomnienia zostały nagrane.
"Ten projekt ma na celu przekazanie młodemu pokoleniu pamięci, która istnieje tylko dzięki świadkom historii. Ich wspomnienia zostaną spisane i wydane w specjalnej publikacji" - powiedział Bartosz Gajdzik z Ośrodka Brama Grodzka -Teatr NN.
Rozmowy podjęte we wtorek w Ośrodku są kontynuacją działań przeprowadzonych w marcu ub. roku, w 70. rocznicę likwidacji lubelskiego getta. Likwidacja getta rozpoczęta w nocy z 16 na 17 marca 1942 r. inicjowała Akcję Reinhardt, czyli zaplanowaną przez hitlerowców zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
W marcu ub. roku młodzież z lubelskich szkół nagrywała relacje i wspomnienia 30 osób - Żydów mieszkających w Lublinie w czasie II wojny światowej lub ich potomków, którzy przekazywali też zdjęcia, dokumenty i relacje swoich przodków o tamtych wydarzeniach.
Prowadzone we wtorek rozmowy, były formą uczczenia ofiar zagłady w 70. rocznicę akcji "Erntefest" (Dożynki), będącej zakończeniem operacji Reinhardt.
Akcja "Erntefest" była największą masową egzekucją dokonaną w niemieckich obozach koncentracyjnych w czasie II wojny światowej. W ciągu dwóch dni 3 i 4 listopada 1943 r. w obozach na Majdanku w Lublinie oraz w Trawnikach i Poniatowej na Lubelszczyźnie rozstrzelano ok. 42 tys. Żydów.
Ponad 18 tys. Żydów zamordowano jednego dnia w obozie na Majdanku. Ofiary pędzono na piąte pole obozu. Tam zmuszano ich, aby się rozbierali, a następnie wpędzano do wcześniej wykopanych dołów, gdzie nakazywano im układać się twarzą do ziemi. Wtedy zabijani byli strzałem w tył głowy. Gdy zwłoki wypełniły dno rowu, następnym ofiarom kazano układać się na plecach zabitych, i tak kolejno aż do wypełnienia się dołu po brzegi trupami. Egzekucja rozpoczęła się o 6. rano i trwała do zapadnięcia zmroku. Dla zagłuszenia odgłosów strzałów, z głośników umieszczonych na samochodach nadawano muzykę marszową i taneczną.
Według podobnego scenariusza jak na Majdanku, tego samego dnia 3 listopada 1943 r. w obozie w Trawnikach Niemcy zamordowali ok. 10 tys. Żydów, a następnego dnia w obozie Poniatowej - ponad 14 tys. Żydów.
Eksterminacja Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa - w ramach akcji Reinhardt - prowadzona była od marca 1942 r. do listopada 1943 r. W Lublinie mieścił się sztab akcji, którym kierował dowódca SS i policji w dystrykcie lubelskim SS-Obergrupenfuerer Odilo Globocnik.
Zagłada ludności żydowskiej dokonywała się głównie w trzech obozach śmierci - w Bełżcu, gdzie wymordowano ok. 440 tys. ludzi, w Sobiborze - 250 tys., w Treblince - ok. 900 tys. Wiele osób, zwłaszcza chorych i takich, których nie można było transportować do obozów, zamordowano w masowych egzekucjach przeprowadzanych w miejscowościach, w których mieszkali.
W wyniku akcji Reinhard zamordowano ponad 1,5 mln Żydów z Polski ale też deportowanych tu z innych państw Europy m.in. Niemiec, Austrii, Czech, Słowacji, Holandii, Francji.
Wszystkie nagrane rozmowy ze świadkami zagłady Żydów w Lublinie będą udostępnione na stronie internetowej Ośrodka Brama Grodzka - Teatr NN.(PAP)
ren/ abe/
