Wystawę "Zagrabione dziedzictwo, utracona pamięć. Losy ziemian małopolskich" otwarto w czwartek w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie.
Ekspozycja, zorganizowana przez krakowski Oddział IPN, przedstawia dzieje małopolskiego ziemiaństwa od drugiej połowy dziewiętnastego wieku do czasów współczesnych.
Prezentowane na 25 planszach fotografie, kopie dokumentów i teksty objaśniające ukazują najważniejsze aspekty życia ziemian, ich wkład w dzieje narodu i państwa polskiego oraz tragiczne losy w czasach okupacji i rządów komunistycznych.
"Świat ziemiaństwa wcale nie odszedł w przeszłość. Świadectwem tego jest ta wystawa, istnienie Towarzystwa Ziemiańskiego i fakt, że te środowiska odzyskują należne im miejsce w społeczeństwie, miejsce niesłychanie ważne" - powiedział otwierając wystawę dyrektor krakowskiego Oddziału IPN Marek Lasota.
"To, co dzisiaj nazywamy światem ziemiaństwa, jest kwintesencją i depozytariuszem polskości. Z tego punktu widzenia nie wolno nam nawet myśleć, że jest to świat, który przeminął czy przemija. Naszym obowiązkiem jest pielęgnowanie dorobku pokoleń ziemian, które zachowywały to, co najważniejsze dla polskiej kultury, niejednokrotnie też nauki. To, co było począwszy od 1939 r., a zwłaszcza w okresie powojennym, brutalnie i z premedytacją niszczone właśnie dlatego, że stanowiło depozyt polskości i ową polską tożsamość niosło ze sobą" - dodał Lasota.
Na wystawie można zobaczyć zdjęcia i dokumenty ukazujące wkład ziemiaństwa w budowanie autonomii galicyjskiej w okresie zaborów, a następnie udział w walkach o odzyskanie niepodległości w 1918 r. oraz w wojnie 1920 r. Na ekspozycji prezentowane są organizacje ziemiańskie i ich wkład w życie publiczne w okresie międzywojnia.
Zasygnalizowano też postęp w zakresie rolnictwa i ekonomii, do którego w istotny sposób przyczyniło się ziemiaństwo. Autorzy wystawy ukazali udział tej warstwy społecznej w działalności patriotycznej, konspiracyjnej i charytatywnej w okresie okupacji 1939-1945 r. Sporo miejsca poświęcono powojennym losom ziemiaństwa - reformie rolnej, wyrugowaniu z rodowych siedzib, dewastacjom i grabieżom dworków oraz pałaców. Liczne dokumenty ze zbiorów IPN ukazują proces inwigilacji środowiska ziemiańskiego przez komunistyczną bezpiekę.
Ostatnim akcentem wystawy są losy ziemian po 1989 r. - trwające do dziś zabiegi o zwrot majątków i uchwalenie ustawy reprywatyzacyjnej. Fotografie z ostatnich lat dokumentują przykłady zniszczeń, jakich na ziemiańskich dworkach i pałacykach dokonały: upływ czasu, powojenni użytkownicy oraz postawa władz. Wystawę przygotowano we współpracy z krakowskim Oddziałem Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego. Można ją oglądać do 28 stycznia. Wystawy Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie cieszą się zwykle dużą frekwencją, bo według bibliotecznej statystyki, przez gmach tej instytucji przewija się w ciągu tygodnia kilkanaście tysięcy osób.(PAP)
czo/ abe/
