W tym roku mija 400 lat odkąd władze Olkusza podpisały umowę z Hansem Hummlem na zbudowanie w miejscowym kościele organów. Niezwykłe dzieło niemieckiego mistrza - które zostało ukończone w 1633 r. - przetrwało w olkuskiej Bazylice św. Andrzeja Apostoła do naszych czasów w prawie niezmienionej formie.
"Jego niezwykłość polega nie tylko na jego wieku, ale przede wszystkim na tym, że przetrwał do naszych czasów niemal bez przeróbek. Dlatego miłośnicy muzyki organowej mają u nas wyjątkową okazję słuchać takiego brzmienia, jak przed wiekami" - powiedziała dyrektorka Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu Grażyna Praszelik-Kocjan.
Jak podkreśliła, paradoksem jest fakt, że to, co teraz jest szczęściem dla miasta wiązało się z jego upadkiem. Bogatsze miejscowości - które również w XVI czy XVII wieku fundowały w swoich kościołach wspaniałe organy - z czasem je zmieniały, zlecały ich przeróbki. Olkuszan nie było na to stać. Upadek miasta był związany z wyczerpywaniem się okolicznych złóż srebra oraz zniszczeniom dokonanym w trakcie Potopu Szwedzkiego.
Ostatecznie organy doczekały się renowacji dopiero w XX wieku. Po II Wojnie Światowej stan instrumentu uległ tak znacznemu pogorszeniu, że nie można było go używać, jednak renowacja zaczęła się dopiero w pierwszej połowie lat 70 biegłego wieku. Zakończyła się dopiero na początku lat 90, kiedy finansowego wsparcia udzieliły samorządowe władze Olkusza.
"W dniu 29 listopada 1992 r. odnowione organy zostały poświęcone, zaś podczas uroczystego, inauguracyjnego koncertu zagrał profesor Julian Gembalski" - przypomniała przewodnicząca Stowarzyszenia na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla Maria Rzepka.
To właśnie z inicjatywy tego stowarzyszenia oraz olkuskiego Miejskiego Ośrodka Kultury w każdą ostatnią niedzielę miesiąca w 2011 r. odbywać się będą specjalne koncerty jubileuszowe na zabytkowych instrumencie. W trakcie pierwszego, który odbył się 30 stycznia organista pracujący w miejscowej Bazylice - Maciej Semla - wykonał m. in. utwory Bacha oraz preludia na temat polskich kolęd (np. Józefa Furmanika "Wśród nocnej ciszy").
"Warto skorzystać z zaproszeń na jubileuszowe koncerty, bowiem poza nimi olkuskie Hansa Hummla rozbrzmiewają tylko podczas Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej (odbywają się corocznie jesienią, zaś w tym roku będzie miała miejsce 17. jego edycja) oraz podczas Letniego Festiwalu Organowego. Ze względu na klasę instrumentu oraz jego wiek nie jest on używany w celach liturgicznych. W Bazylice zbudowane zostały wykorzystywane do codziennych nabożeństw organy" - podkreślił burmistrz Olkusza Dariusz Rzepka.
Organizatorzy planują także szereg imprez towarzyszących, mających na celu popularyzację zabytkowego instrumentu, m.in. prezentowana będzie filmowa kronika Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej z udziałem muzycznych sław, jak szwajcarski organista Guy Bovet i polska śpiewaczka Teresa Żylis-Gara.
Jak przypomina w swojej książce "Olkuskie historie" miejscowy dziennikarz Jacek Sypień, Hans Hummel pochodził z Norymbergi, zaś na początku XVII w. przeniósł się do Krakowa. W 1611 r. przyjął za tysiąc florenów zamówienie na zbudowanie organów w Olkuszu. W trakcie tych prac zginął jego syn. Mistrz przerwał pracę (podczas których dziecko spadło z rusztowania i zmarło) w 1624 roku. Tworzenie instrumentu dokończył w 1633 r. uczeń Hummla - Jerzy Nitrowski. W tym czasie jego mistrz już nie żył - miał popełnić samobójstwo trzy lata wcześniej.
Rafał Czerkawski (PAP)
abe/
