Wystawa "Zakopane - pępek świata. Sztuka pod Giewontem w latach 1880 - 1939" zainaugurowała w sobotę działalność nowej filii Muzeum Tatrzańskiego w odrestaurowanej witkiewiczowskiej willi "Oksza" w Zakopanem.
Na wystawie znalazły się dzieła artystów zafascynowanych Zakopanem i Tatrami, tworzone w okresie Młodej Polski i XX-lecia międzywojennego.
"Młoda Polska dla Zakopanego to okres powstawania tu kolonii artystów, najpierw w kręgu tutejszych szkół rzeźbiarskiej i koronkarskiej, w myśl ideologii Stanisława Witkiewicza, który stworzył styl zakopiański. W tym czasie mała wieś pod Tatrami stała się miejscem spotkań elit polskiej inteligencji ze wszystkich trzech zaborów, miejscem swobodnej wymiany idei, skupionych wokół odzyskania przez Polskę niepodległości. Zakopane stało się duchową stolicą Polski, nazywane +polskim Piemontem+ i +polskimi Atenami+ - powiedziała otwierając wystawę dyrektor Muzeum Tatrzańskiego, Teresa Jabłońska.
Jabłońska wyjaśniła, że tak zwana artystyczna kolonia zakopiańska po 1900 roku była już tak liczna i prężna, że zorganizowała się formalnie w dwóch instytucjach; towarzystwie "Sztuka Podhalańska" i Stowarzyszeniu "Kilim".
Jak powiedziała PAP kurator wystawy Helena Pitoń, nowo otwarta galeria jest wyjątkowa, ponieważ znajduje się w zabytkowym budynku, willi "Okasza" projektu Stanisława Witkiewicza. "Wszystkie dzieła prezentowane są w niezwykłej oprawie architektonicznej, jaką jest styl zakopiański" - powiedziała.
Pitoń wyjaśniła, że nazwa wystawy nawiązuje do tytułu książki artysty, którego prace również znalazły się na ekspozycji, Rafała Malczewskiego, "Zakopane - pępek świata". Książka ta opisuje miasto pod Giewontem w latach XX-lecia międzywojennego. Pitoń dodała, że w międzywojniu w Zakopanem odbyło się ponad 80 wystaw, co może świadczyć o tym jak prężnie działało tutejsze środowisko artystyczne.
Na wystawie znalazły się m.in. kolekcje portretów Witkacego, obrazy Rafała Malczewskiego, Zofii Stryjeńskiej i Wojciecha Weissa, unikatowy ołtarz Jana Szczepkowskiego, futurystyczny projekt hotelu zakopiańskiego Leona Chwistka, wyroby zakopiańskich szkół artystycznych - koronkarskiej i snycerskiej oraz fotografie, plakaty związane z miastem pod Giewontem.
Willa "Oksza" zaprojektowana została przez Stanisława Witkiewicza w 1894 roku i jest jedną z czterech zachowanych do dzisiaj willi w stylu zakopiańskim - obok "Koliby", willi "pod Jedlami" i willi "Rialto" - projektowanych przez niego.
"Oksza" została zbudowana dla Wincentego Kossakowskiego. W latach 20. dom zakupiło Towarzystwo "Odrodzenie", potem mieścił się tam internat zakopiańskiego gimnazjum.
W czasie okupacji było tam wysiedlone przez Niemców z Kuźnic Liceum Gospodarcze, a pod koniec wojny - zakopiańska konspiracyjna filia Politechniki Warszawskiej. Po II wojnie światowej w "Okszy" działało m.in. sanatorium dla dzieci i młodzieży, a później dom wypoczynkowy.
Na przestrzeni lat zabytkowa willa była wielokrotnie przebudowywana, przez co straciła dawny charakter. Rozpoczęta w 2010 roku gruntowna renowacja podupadającej w ruinę witkiewiczowskiej willi, zakończyła się w styczniu bieżącego roku, dzięki czemu odzyskała dawny blask. Remont tego zabytku był możliwy dzięki funduszom unijnym i dotacjom województwa małopolskiego.
Modernizacja willi "Oksza" kosztowała 3,8 mln zł i była częścią większego projektu "Modernizacja Muzeum Tatrzańskiego oraz tworzenie Galerii Sztuki XX wieku w willi Oksza".(PAP)
szb/ malk/
