Biała (PAP) - Mija 67. rocznica pierwszej deportacji Polaków z Zamojszczyzny do niemieckiego obozu Auschwitz. Transport wyruszył 10 grudnia z obozu przejściowego w Zamościu. Do Auschwitz dotarł nocą z 12 na 13 grudnia 1942 roku.
Pierwszy transport złożony był z ponad 640 Polaków. Ludzie byli wiezieni w zaplombowanych wagonach. Byli tak stłoczeni, że nie mogli usiąść. W drodze nie otrzymywali pożywienia ani wody. Z tego transportu 14 osobom udało się zbiec. Po przywiezieniu do obozu kobiety oddzielono od mężczyzn. Z rampy Niemcy przeprowadzili ich do Auschwitz II-Birkenau.
Pierwotnie do obozu kobiecego trafili dwaj chłopcy w wieku 8 i 9 lat. Ich matki postanowiły zatrzymać ich przy sobie i przebrały za dziewczynki. Sprawa została ujawniona 17 grudnia. Chłopcy - Tadeusz Rycyk i Mieczysław Rycaj - zostali przeniesieni do obozu męskiego. Obaj zostali zgładzeni zastrzykami fenolu 21 stycznia 1943 roku.
Wysiedlenia Polaków z Zamojszczyzny trwały od listopada 1942 roku do marca 1943. Wywieziono około 40 tys. osób z prawie 120 wsi, z czego do KL Auschwitz trafiło 1300 osób. 80 proc. z nich zginęło. Akcję wstrzymano, gdyż komplikowała się sytuacja wojsk niemieckich na Wschodzie, a na Zamojszczyźnie narastał ruch oporu.
Tragedia Polaków z Zamojszczyzny wiązała się z niemieckimi planami germanizacji ziem wschodnich, które były traktowane jako niemiecka przestrzeń życiowa (Lebensraum). Hitlerowcy planowali w ciągu 20-30 lat germanizację, wysiedlanie i eksterminację biologiczną około 50 milionów Słowian: głównie Polaków, Rosjan, Białorusinów i Ukraińców. Ziemie miały zostać skolonizowanie przez osadników niemieckich.
Germanizację postanowiono rozpocząć od tak zwanego dystryktu lubelskiego, w którego skład wchodziła Zamojszczyzna. Następnie Niemcy zamierzali kolonizować dalsze tereny polskie i stworzyć wzdłuż Bugu "germański wał ochronny", sięgający od krajów bałtyckich po Siedmiogród w Rumunii.
Większość zamieszkujących Zamojszczyznę Żydów została wcześniej wymordowana w ramach akcji "Reinhardt". Polacy mieli natomiast trafić do pracy przymusowej, a niezdatni do niej - do obozów koncentracyjnych. Do wysiedlenia przewidywano 140 tys. Polaków.
Obóz Auschwitz powstał w 1940 roku, KL Auschwitz II, czyli Birkenau - dwa lata później; Auschwitz III stanowiła sieć podobozów. Niemcy zgładzili w obozie ponad 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców radzieckich i obywateli innych państw.(PAP)
szf/ hes/ jbr/
