Liczba placówek sprawujących opiekę nad dziećmi do lat trzech wzrosła o 81 proc. od 2010 r. - wynika ze sprawozdania z realizacji tzw. ustawy żłobkowej przygotowanego przez MPiPS.
Rada Ministrów przyjęła we wtorek sprawozdanie z realizacji ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech (tzw. żłobkowej) w latach 2011-2012.
Ustawa weszła w życie w kwietniu 2011 r. Dwuletni okres jej obowiązywania pokazał dynamiczny wzrost liczby instytucji zajmujących się opieką nad małymi dziećmi.
W myśl ustawy opieka nad dziećmi do lat trzech jest sprawowana w formie żłobka lub klubu dziecięcego oraz wykonywana przez opiekuna dziennego (zajmującego się kilkorgiem dzieci u siebie w domu, ale opłacanego przez gminę) lub nianię (której płacą rodzice). Klub dziecięcy i opiekun dzienny to nowe formy opieki. Wcześniej prywatne placówki nazywane były często klubami, jednak funkcjonowały one na mocy innych przepisów - jako działalność gospodarcza.
Jak wynika ze sprawozdania, na koniec 2010 r. w 246 gminach było 511 placówek, w tym 392 żłobki i 119 oddziałów żłobkowych. W 2011 r. do rejestru żłobków i klubów dziecięcych wpisanych było już 571 placówek (w tym 523 żłobki i 48 klubów dziecięcych), a w 2012 r. - 926 placówek (791 żłobków, 105 klubów dziecięcych i 30 dziennych opiekunów). Oznacza to, że od 2010 r. liczba tych instytucji wzrosła aż o 81 proc.
Relatywnie najwięcej placówek opieki nad małymi dziećmi na koniec 2012 r. miały gminy w województwach: śląskim (27 proc. gmin), opolskim (24 proc.), dolnośląskim (20 proc.), pomorskim (20 proc.). Najmniej było ich w województwach: świętokrzyskim, lubelskim, podlaskim i kujawsko-pomorskim.
W 2010 r. żłobki i oddziały żłobkowe dysponowały 32,5 tys. miejsc, natomiast w 2012 r. liczba ta wynosiła ok. 40 tys. (wzrost o ok. 23 proc.). Zwiększyła się także liczba dzieci przebywających w placówkach: z ok. 33,6 tys. w 2010 r. do 39,3 tys. w 2012 r.
Ponad połowę (52 proc.) żłobków utworzyły gminy, 40 proc. - osoby fizyczne, 8 proc. - osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Prawie 74 proc. zarejestrowanych żłobków otrzymywało dotacje z gmin. Jeśli chodzi o kluby dziecięce - to 74 proc. tych placówek utworzyły osoby fizyczne, pozostałe 21 proc. gminy i osoby prawne bądź jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Tylko 34 proc. klubów otrzymywało dotację z budżetu gminy.
Wciąż niewielka jest natomiast liczba dziennych opiekunów: na koniec 2012 r. zatrudnionych było tylko 30.
Ustawa ułatwiła też legalne zatrudnianie niań. Wystarczy zgłosić nianię do ZUS, a budżet państwa opłaci za nią składki od minimalnego wynagrodzenia. Jak wynika ze sprawozdania, liczba niań zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wzrasta - na koniec 2012 r. zarejestrowano ich 9,1 tys.
Według MPiPS należy wciąż podejmować działania zwiększające liczbę instytucji opieki nad małymi dziećmi. W dalszym ciągu przeszkodą w zakładaniu ich są bariery wynikające z niejednolitego stosowania przez inspektoraty sanitarne przepisów sanitarnych i budowlanych. Utrudnienia wynikają też z niewystarczających środków finansowych oraz braku chęci współpracy gmin z podmiotami niepublicznymi. Trzeba zwiększyć środki na dofinansowywanie kosztów funkcjonowania placówek opieki nad małymi dziećmi.
Zadania dotyczące opieki nad małymi dziećmi należą do zadań własnych gmin. Są one zobowiązane m.in. do prowadzeniu nadzoru nad placówkami sprawującymi opiekę - muszą one spełniać określone w przepisach normy i być wpisane do prowadzonego przez gminę rejestru. Prywatne placówki, założone przed wejściem w życie ustawy żłobkowej, mają czas do kwietnia 2014 r. na dostosowanie się do nowych wymogów.
Pracownicy w żłobkach i klubach dziecięcych prowadzonych przez gminy mają status pracowników samorządowych. Opiekunowie w żłobku i klubie muszą posiadać wykształcenie średnie (w tym m.in. co najmniej dwuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi do lat trzech) oraz kwalifikacje: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela (wychowania przedszkolnego, edukacji wczesnoszkolnej) lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego.(PAP)
akw/ pz/ bk/
