Na początku 2015 r. mają wejść w życie zmiany w polityce karnej polegające przede wszystkim na częstszym stosowaniu kar ograniczenia wolności oraz grzywien, wobec ograniczenia orzekania kar więzienia w zawieszeniu - zapowiedział w środę resort sprawiedliwości.
Obszerny projekt nowelizacji kodeksu karnego, dotyczący m.in. tej kwestii, jest aktualnie kierowany do konsultacji społecznych. "Będą one bardzo szerokie. Zakładamy, że rząd powinien rozpatrzyć ten projekt w kwietniu przyszłego roku, zaś jego wejście w życie zaplanowano na początek 2015 r." - powiedział wiceminister sprawiedliwości Michał Królikowski.
Według zamierzeń MS projekt ma odwrócić niekorzystny trend, zgodnie z którym kara pozbawienia wolności w zawieszeniu jest najczęściej wymierzaną karą. Polska pod tym względem przoduje w Europie - w pierwszym półroczu tego roku kary takie stanowiły ponad 56 proc. spośród wszystkich orzeczonych, wobec 11 proc. kar bezwzględnego więzienia, 13 proc. kar ograniczenia wolności i 20 proc. kar grzywny. Tymczasem np. we Francji odsetek dotyczący kar grzywny wynosi 37 proc., w Niemczech - prawie 80 proc.
Równocześnie ciągle rośnie liczba oczekujących na odbycie kary pozbawienia wolności, a więzienie w zawieszeniu bardzo często jest orzekane również wobec osób uprzednio skazanych - w kilku przypadkach skazany miał wymierzone 20 lub więcej zawieszonych kar pozbawienia wolności. Kara w zawieszeniu - jak zaznaczają autorzy projektu - jest więc często postrzegana jako iluzoryczna, a orzeka się ją także wobec sprawców poważnych przestępstw, np. rozbojów.
"Obecny kodeks karny przygotowywano w kontekście poprzednich restrykcyjnych uregulowań kodeksowych pochodzących z 1969 r. W PRL sposobem na rozładowanie więzień były ogłaszane co pewien czas amnestie, teraz zamiast amnestii często nie wykonuje się kar" - zaznaczył Królikowski.
Dlatego jedną z głównych zmian projektu jest wprowadzenie pierwszeństwa kar wolnościowych (grzywny i ograniczenia wolności) wobec kar więzienia, także w zawieszeniu. "Dotyczyć to ma przestępstw zagrożonych karą do pięciu lat pozbawienia wolności, czyli np. kradzieży" - wskazuje MS. Szersza możliwość orzekania kar wolnościowych będzie także wobec przestępstw zagrożonych karą do ośmiu lat więzienia, np. oszustw.
Wydłużeniu z roku do dwóch lat ma ulec maksymalny wymiar kary ograniczenia wolności. Według planów kara ta będzie mogła polegać - obok obecnego wykonywania pracy albo potrąceń z wynagrodzenia - także m.in. na: obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu kontrolowanym w systemie dozoru elektronicznego oraz powstrzymaniu się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.
Zwiększona ma także zostać skuteczność grzywien. Zapłacenie grzywny - jak wskazuje MS - będzie powodowało zastosowanie szybszej ścieżki zatarcia przestępstwa. "Zwiększeniu skuteczności egzekucji tej kary ma służyć też obowiązkowe wpisanie zalegającej osoby do rejestru dłużników. Spowoduje to zwiększenie dolegliwości kary, a tym samym zwiększenie motywacji do spłaty grzywny" - ocenia ministerstwo i podkreśla, że obecnie ściągalność grzywien przekracza 80 proc.
Spośród innych zmian w projekcie proponowane jest m.in. wprowadzenie przedłużonego 30-letniego okresu zatarcia w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej oraz obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim. Wprowadzona ma być także maksymalna kara więzienia do lat 20 (obecnie to 15 lat), obok dotychczasowych kar 25 lat więzienia i dożywocia.
Nowelizacja ma także określić nowe zasady wymierzania środków zabezpieczających oraz zastąpić oddzielną ustawę o wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego poprzez wpisanie tego dozoru w system kar, środków karnych i zabezpieczających. Usprawnione ma zostać także orzekanie przepadku mienia.
Zmiany mają być zsynchronizowane z przygotowaniem nowej ustawy o prokuraturze, której projekt wkrótce ma trafić na posiedzenie rządu oraz z uchwaloną już reformą procedury karnej, która ma wejść w życie w lipcu 2015 r.(PAP)
mja/ bno/ mow/
