# dochodzą informacje o wieczornej uroczystości, wypowiedź Dominiaka #
15.02. Warszawa (PAP) - Przedstawiciele władz miasta złożyli kwiaty, rozległ się też sygnał strażackiej syreny - w poniedziałek w Warszawie uczczono 31. rocznicę wybuchu gazu w Rotundzie PKO. W eksplozji, do której doszło 15 grudnia 1979 r., zginęło 49 osób, ponad 110 zostało rannych.
Wybuch, który nastąpił o godz. 12.37 15 lutego 1979 roku w gmachu PKO u zbiegu ul. Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich był tak silny, że budynek Rotundy został zniszczony w 70 proc. Na miejscu zginęło 45 osób, 4 kolejne zmarły w szpitalach.
Pamięć ofiar tragicznego wypadku uczczono podczas poniedziałkowej uroczystości przed tablicą pamiątkową, wmurowaną w ścianę Rotundy. W obchodach uczestniczyli m.in.: wiceprezydent Warszawy Włodzimierz Paszyński, przedstawiciele władz województwa mazowieckiego, PKO BP oraz członkowie rodzin poszkodowanych w wybuchu.
"Moja żona Lucyna była tutaj kasjerką, pracowała w kasie tuż naprzeciwko wejścia. Zginęła podczas wybuchu. Miała dopiero 40 lat i osierociła dwoje naszych dzieci" - powiedział PAP Jan Bielecki, który przyszedł złożyć kwiaty pod pamiątkową tablicą.
Jak opowiadał, na kilka miesięcy przed wypadkiem został jako pilot wojskowy służbowo przeniesiony do Warszawy. "Kiedy urządzaliśmy z żoną mieszkanie, które dostaliśmy na Ursynowie, przyszliśmy do Rotundy, żeby wziąć jakieś pieniądze na zakupy i zobaczyliśmy ogłoszenie o przyjęciach do pracy. To było w lipcu. Żona była księgową, ale ponieważ nie było wolnego etatu, przyjęła posadę kasjerki. Pojechaliśmy jeszcze na wczasy i od 1 sierpnia rozpoczęła pracę" - mówił Bielecki.
Wspominając tragedię podkreślił przerażające wrażenie, jakie zrobił na nim ogromny dół, rozpadlina, "jak lej bombowy", którą zobaczył po przybyciu na miejsce. "Początkowo nie wiedziałem, że to będzie miało takie rozmiary, ale później dowiedziałem się (...) że to był wybuch" - wspominał Bielecki.
"Straszna była także dla mnie noc, którą tutaj przestałem, z nadzieją, że może żona jeszcze żyje, może ją wydobędą, a jednocześnie myślałem, że ona może woła mojej pomocy, może jest unieruchomiona, ranna. Rano znaleziono moją żonę, nie wiem, kiedy ją wydobyto, dopiero szwagier odnalazł ją w Zakładzie Medycyny Sądowej na Oczki. Pociesza mnie jedynie, że prawdopodobnie zginęła natychmiast, ponieważ miała połamane ręce i nogi i zmiażdżoną klatkę piersiową" - powiedział Bielecki.
Przyznał, że pewną pociechę stanowi dla niego fakt, że władze miasta i mieszkańcy pamiętają o ofiarach wybuchu i oddają im hołd podczas takich uroczystości, jak poniedziałkowa. "To dobrze, że o nich pamiętają" - dodał Bielecki.
Wieczorem przed tablicą pamiątkową pamięć ofiar wybuchu w Rotundzie uczczono minutą ciszy. Warszawiacy zapalali pod tablicą znicze.
Obecny był m.in. radny m.st. Warszawy Bartosz Dominiak (SDPL), który na początku lutego złożył wniosek do mazowieckiego wojewódzkiego konserwatora zabytków Barbary Jezierskiej o wpisanie Rotundy do rejestru zabytków. Miałoby to zapobiec planowanemu przez właściciela budynku - bank PKO BP - zburzeniu obecnego gmachu i postawienia w jego miejscu nowej budowli Rotundy. Projekt nowej Rotundy autorstwa KD Kozikowski Design został wybrany w konkursie, który bank ogłosił we wrześniu ubiegłego roku. Miałby zostać zrealizowany przed EURO 2012.
"Uważam, że najlepiej byłoby gdyby właściciel gmachu, czyli bank, zechciał zachować Rotundę w obecnym kształcie zewnętrznym, w środku go remontując. Nawet dopuszczałbym myśl, aby zburzyć Rotundę i postawić w jej miejsce nowy obiekt, technologicznie nowoczesny, ale zewnętrznie taki sam jak dzisiejszy" - powiedział PAP Dominiak. W jego opinii nowy projekt Rotundy różni się bardzo od obecnego budynku, mimo tego, że powstałby w tym samym miejscu i miałby podobny kształt.
"Wpisanie do rejestru zabytków byłoby gwarancją dla Rotundy, że ona zostanie. (...) Rotunda nie powinna zostać zburzona, bo jest symbolem miasta, wrosła w jego pamięć (...), jest to również obiekt, który był miejscem tragicznych zdarzeń. (...) Do rejestru zabytków można wpisać obiekty, które są obiektami minionej epoki. W tym przypadku nie chodzi o epokę historyczną, ale architektoniczną" - podkreślił Dominiak. "Jedyne, co łączy oba obiekty - obecny i zaprojektowany - to położenie i kształt zewnętrzny" - ocenił.
Dodał, że kolejną akcją, która ma na celu ochronę Rotundy jest akcja zbierania głosów pod petycją w tej sprawie. Podpisy mają być zbierane do 17 lutego i przekazane do wojewódzkiej konserwator zabytków. Z petycją można zapoznać się na stronie www.rotunda.warszawa.pl.
W akcji ratunkowej po wybuchu w Rotundzie, trwającej w sumie sześć dni, wzięło udział ponad 2 tys. osób: lekarze, pielęgniarki, straż pożarna, milicja, wojsko oraz inżynieryjne służby miejskie. Poszukiwania zasypanych ludzi utrudniała bardzo niska temperatura dochodząca do -20 st. C.
Tysiące osób oddawało krew dla rannych w wybuchu. Do zbadania przyczyn eksplozji władze powołały specjalną komisję pod kierownictwem prezydenta Warszawy Jerzego Majewskiego.
"Trybuna Ludu" opublikowała komunikat o wynikach prac komisji badającej okoliczności wybuchu w Rotundzie. Stwierdzał on m.in., że bezpośrednią przyczyną wydobywania się gazu było "pęknięcie korpusu żeliwnego zaworu gazociągu, umieszczonego obok jezdni, na głębokości 1,5 m pod powierzchnią chodnika, na skutek skurczu termicznego, spowodowanego niską temperaturą i ruchów gruntu wywołanych przez komunikację naziemną i podziemną".
W przedstawionej czytelnikom informacji jednoznacznie wykluczono inne przyczyny katastrofy niż wybuch gazu ziemnego. Na łamach prasy zapewniano o tym, że rodzinom ofiar i wszystkim poszkodowanym w eksplozji udzielono pomocy materialnej, a także załatwiono sprawy związane z odszkodowaniami oraz rentami.
O odbudowie gmachu PKO u zbiegu ul. Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich władze zadecydowały tuż po eksplozji. Informacja na ten temat ukazała się w prasie już 17 lutego. Otwarcie zmodernizowanej Rotundy nastąpiło 27 października 1979 r. (PAP)
akn/ gma/ agz/ abe/ jra/
