W Białymstoku uczczono w piątek 70. rocznicę wybuchu powstania w tamtejszym getcie. Historycy uważają je za drugi pod względem znaczenia, po Warszawie, zryw ludności żydowskiej przeciwko hitlerowcom.
By uczcić bohaterstwo uczestników powstania w getcie, w południe w mieście włączone zostały syreny alarmowe. Główna uroczystość odbyła się przy pomniku bohaterów getta, który stoi na placu imienia przywódcy powstania Mordechaja Tenenbauma-Tamaroffa. Wraz ze swoim zastępcą Danielem Moszkowiczem popełnił on samobójstwo, by nie wpaść w ręce Niemców.
W uroczystości wzięli udział m.in. przedstawiciele władz Białegostoku, ambasadorowie Izraela i Niemiec w Polsce, dawni białostoczanie mieszkający obecnie w Izraelu, przedstawiciele gmin żydowskich w Polsce.
Po okolicznościowych wystąpieniach odmówiono żydowską, katolicką, prawosławną i ewangelicką modlitwę za zmarłych, odbył się apel poległych, po czym pod pomnikiem złożono wieńce i kwiaty.
Ponieważ rocznica jest okrągła, rozbudowany jest dwudniowy program wydarzeń towarzyszących obchodom. Wśród nich są m.in. wystawy, wykłady i koncerty przygotowane przez miejskie i wojewódzkie placówki kultury.
Bezpośrednim powodem wybuchu powstania w getcie w Białymstoku były niemieckie przygotowania do likwidacji tego getta. Słabo uzbrojonych powstańców było trzystu; Niemców, dysponujących czołgami i samolotami, dziesięć razy więcej. Główne walki w getcie toczyły się 16 sierpnia 1943 roku, w kolejnych kilku dniach broniły się już tylko pojedyncze punkty oporu.
Przed wojną w Białymstoku było około 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności, po powstaniu i wywózkach do obozów, ocalało zaledwie kilkaset osób.
Obecnie w Białymstoku śladów materialnych po społeczności żydowskiej prawie nie ma. W 2008 roku otwarty został Szlak Dziedzictwa Żydowskiego, który ma upamiętniać kilkadziesiąt miejsc związanych z historią białostockich Żydów. Na szlaku są zarówno byłe żydowskie instytucje - szkoły, teatry, pałace fabrykantów, synagogi, cmentarze - jak i miejsca po obiektach zniszczonych w czasie II wojny światowej. (PAP)
rof/ woj/