Zbyt krótki czas na nadesłanie uwag czy brak przedstawienia uwag traktowany jak zgoda na zaproponowaną wersję projektu - to niektóre z zastrzeżeń Obywatelskiego Forum Legislacji do tego, jak obecnie konsultowane są projekty ustaw.
Podczas środowego spotkania z dziennikarzami należąca do OFL Grażyna Kopińska z Fundacji im. Stefana Batorego oceniła, że konsultacje społeczne organizowane obecnie w procesie legislacyjnym są zbyt krótkie, a uwagi zgłaszane przez organizacje pozarządowe nie są brane pod uwagę.
Zwróciła uwagę, że kierując projekty ustaw do konsultacji ministerstwa często wyznaczają organizacjom pozarządowym zbyt krótki czas na ich zaopiniowanie. Przykładowo, w lutym resort administracji i cyfryzacji wysłał do konsultacji projekt noweli ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, dając na zgłoszenie uwag zaledwie siedem dni.
"W organizacjach pozarządowych często nie pracują prawnicy, więc odpowiedź w wyznaczonym terminie jest niemożliwa" - podkreśliła Kopińska.
Mec. Paulina Kieszkowska-Knapik oceniła z kolei, że uwagi zgłaszane w trakcie konsultacji często są ignorowane, co źle wpływa na zawartość uchwalanych aktów prawnych. Jako przykład podała konsultacje, jakim poddano projekty dwóch ustaw zdrowotnych - o działalności leczniczej oraz o prawach pacjenta. Przypomniała, że błędy w tych ustawach dostrzeżono już po ich uchwaleniu, co skutkowało potrzebą szybkiej ich nowelizacji.
Adam Bodnar z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zwrócił uwagę na tryb, w jakim uchwalane są niektóre ustawy. Przypomniał, że nowela ustawy o wychowaniu w trzeźwości, dotycząca opłat za pobyt w izbach wytrzeźwień, została uchwalona tuż przed terminem utraty mocy przez dotychczasowe przepisy. Stało się tak, choć uchylając je Trybunał Konstytucyjny dał ustawodawcy dziewięć miesięcy na wprowadzenie nowych regulacji.
Zwrócił też uwagę, że już po konsultacjach społecznych do projektu dopisano kontrowersyjne przepisy dotyczące stosowania środków przymusu bezpośredniego. Ponadto, ustawa została skierowana do prezydenta 11 stycznia br., a w życie miała wejść 17 stycznia. Oznacza to, że prezydent miał czas na decyzję w sprawie ustawy tylko kilka dni, choć zgodnie z prawem ma na to 21 dni.
Ostatecznie prezydent skierował do TK wniosek o zbadanie zgodności noweli z konstytucją. Jednym z podniesionych w nim zarzutów było to, że w przypadku niezwłocznego podpisania ustawy przez prezydenta oraz jej publikacji, okres pomiędzy ogłoszeniem ustawy a jej wejściem w życie wynosiłby maksymalnie pięć dni. "Taka praktyka legislacyjna parlamentu, w świetle orzecznictwa TK, nie może zostać zaakceptowana" - napisano we wniosku.
Członkowie Obywatelskiego Forum Legislacyjnego opowiedzieli się w środę za ustawowym uregulowaniem zasad prowadzenia konsultacji społecznych.
"Obserwujemy pozytywne zdarzenia, takie jak przyjęcie programu +Lepsze Regulacje 2015+ czy przygotowanie w ministerstwie gospodarki pilotażu platformy e-konsultacji. Są to jednak projekty znajdujące się na początkowym etapie realizacji. Codzienność, z jaką nadal stykają się obywatele chcący uczestniczyć w procesie stanowienia prawa jest daleka od ideału" - brzmi stanowisko OFL.
Kopińska przypomniała, że 22 stycznia br. rząd przyjął program "Lepsze Regulacje 2015". Dokument został przygotowany przez resort gospodarki we współpracy z Rządowym Centrum Legislacji oraz kancelarią premiera. Wynika z niego, że usprawnienie procesu konsultacji społecznych nastąpi dzięki utworzeniu platformy do konsultacji online oraz portalu, który ułatwi partnerom społecznym zaangażowanie się w proces legislacyjny.
Jak dodała, "w ramach prowokacji" 1 marca skierowała w imieniu OFL do ministra spraw wewnętrznych Bartłomieja Sienkiewicza pismo z uwagami dotyczącymi praktyk stosowanych przez resort w trakcie konsultacji społecznych. Znalazł się nim postulat, by MSW - w drodze zarządzenia - jak najszybciej wprowadziło zasady zawarte w Kodeksie Konsultacji, które są częścią "Lepszych Regulacji 2015".
"Brak odpowiedzi na nasz postulat w ciągu 14 dni pozwolimy sobie potraktować jako jednoznaczną zgodę na jego przyjęcie i wprowadzenie w życie" - podkreśliła Kopińska w piśmie do Sienkiewicza. Pismo pozostało bez odpowiedzi. (PAP)
mca/ pz/ JBR/
