Wiceminister kultury Małgorzata Omilanowska wyraziła w środę nadzieję, że finanse kraju w 2014 r. pozwolą na uchwalenie programu rządowego w celu stworzenia siedziby Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w budynku Starego Teatru obok byłego obozu Auschwitz.
Omilanowska odniosła się w ten sposób do apelu Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, która w ubiegłym tygodniu wezwała rząd do uchwalenia takiego programu. Według członków Rady prace przy adaptacji powinny się rozpocząć jeszcze przed 70. rocznicą wyzwolenia obozu Auschwitz, która przypada 27 stycznia 2015 roku. Koszt stworzenia placówki szacowany jest na około 20 mln zł.
"Mamy nadzieję, że sytuacja finansowa kraju, która się polepsza, sprawi, że w przyszłym roku będziemy mogli planować wydatki z większym rozmachem niż w tym i pozwoli na opracowanie takiego programu oraz jego uchwalenie" - powiedziała w rozmowie z PAP.
Zdaniem wiceminister panuje zgoda co do tego, że siedziba muzealnego Centrum Edukacji musi powstać. "Uchwalenie wieloletniego programu rządowego oznacza uruchomienie dużych funduszy operacyjnych, które pozwolą na wielkie prace budowlane. Jeśli będziemy przekonani, że uchwalenie jest możliwe, wówczas możemy wcześniej uruchomić nieduże środki, potrzebne do przygotowania projektu konserwatorskiego, wykonawczego, architektonicznego, adaptacyjnego, czyli wszystkich tych rzeczy, które muszą być gotowe zanim wbije się łopatę w ziemię" - powiedziała.
Jak podkreśliła uchwalenie programu i rozpoczęcie prac "będzie trudną decyzją rządu, uwzględniającą sytuację gospodarczą kraju".
Sprawa siedziby Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, powołanego w 2005 roku podczas uroczystości 60. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu, od lat nie może znaleźć rozwiązania. "W chwili obecnej Centrum jako instytucja w formie i rozmiarze, które planowaliśmy, tak naprawdę nie istnieje" - uważa dyrektor Muzeum Piotr M.A. Cywiński.
Siedzibą Centrum ma być budynek tzw. Starego Teatru (Theatergebaude). Podczas II wojny światowej służył Niemcom jako magazyn. Składowali w nim m.in. zapasy cyklonu B, przy pomocy którego mordowali ludzi w komorach gazowych Auschwitz II-Birkenau. Położony jest tuż za murami byłego niemieckiego obozu Auschwitz I, w pobliżu bloku 11.
Starania o adaptację budynku trwają od momentu powołania instytucji. Początkowo uniemożliwiał ją brak uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wokół Pomnika Zagłady. Dopiero w 2009 roku dzięki staraniom Muzeum inwestycja uzyskała status celu publicznego, co umożliwiało rozpoczęcie prac.
Rada Oświęcimska dwukrotnie apelowała do polskiego rządu, w 2009 i 2011 roku, by wsparł finansowo projekt. W 2012 roku znaleziono darczyńcę, który był gotów sfinansować 75 proc. kosztów inwestycji, ale pojawiły się kłopoty z interpretacją regulacji ustawowych dotyczących spraw własnościowych. Ich rozwiązanie zajęło rok. Choć tzw. Theatergebaude trafił w ręce Muzeum, to przedłużająca się procedura zniechęciła ofiarodawcę. Wycofał się.
Międzynarodowa Rada powstała w 2000 roku. Jest organem opiniodawczo-doradczym premiera w sprawach ochrony i zagospodarowania terenów byłego obozu Auschwitz oraz innych miejsc zagłady i byłych obozów koncentracyjnych, leżących w granicach Polski. Kadencja trwa 6 lat. Ma jej czele stoi Władysław Bartoszewski.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.
W 1947 roku powstało muzeum, które obejmuje byłe obozy Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. (PAP)
szf/ ls/
