# dochodzą rozszerzone wypowiedzi i więcej danych #
20.06. Warszawa (PAP) - Apel o to, by przestać umieszczać dzieci cudzoziemców, w tym uchodźców, w strzeżonych ośrodkach zamkniętych wystosowały z okazji Światowego Dnia Uchodźcy organizacje pozarządowe. W zeszłym roku w Polsce przetrzymywano tak ponad 500 dzieci.
"W tym roku, ze względu na narastającą skalę zjawiska, chcielibyśmy zwrócić uwagę na praktykę detencji w Polsce. Detencja to sposób na zabezpieczenie możliwości wydalenia. Do ośrodków przypominających więzienia trafiają, wraz z rodzicami, dzieci" - powiedziała w środę w Warszawie Agnieszka Kunicka z Polskiej Akcji Humanitarnej. Dodała, że dzieci są zamykane, ponieważ ich rodzice przybyli do Polski nielegalnie lub ich pobyt stał się nielegalny.
Kunicka podkreśliła, że praktyka detencji dzieci narusza kilka artykułów konwencji o prawach dziecka, do której inicjatorów należy Polska. Przypomniała, że konwencja zabrania karania dzieci za czyny rodziców i nakazuje kierować się najlepszym interesem dziecka.
Maciej Fagasiński z Amnesty International zwrócił uwagę, że podczas okresowego przeglądu praw człowieka na posiedzeniu Rady Praw Człowieka ONZ wiele krajów pytało o kwestię detencji dzieci w Polsce. Temat ten zwrócił także uwagę autorów raportu Departamentu Stanu USA, zwłaszcza w kontekście dostępu do opieki medycznej osób przebywających w zamkniętych ośrodkach. Kwestię tę w swoim rocznym raporcie poruszyła też AI.
Jacek Białas z Fundacji Helsińskiej podkreślił, że inne środki niż detencja - np. nakaz zamieszkania w określonym miejscu i zgłaszania się w policji lub straży granicznej - istnieją w polskim prawie, lecz nie są wykorzystywane, a problemem jest "nadmierny automatyzm". Jak powiedział, w razie zatrzymania cudzoziemca Straż Graniczna z reguły występuje do sądu o umieszczenie w ośrodku zamkniętym, a sądy rutynowo wydają takie decyzje, choć umieszczenie w strzeżonym ośrodku powinno być stosowane jako ostateczność. Zatrzymane osoby - także dzieci - można przetrzymywać w zamkniętym ośrodku do roku.
"Osoba przebywająca w Polsce nielegalnie nie jest przestępcą, a tak poważne ograniczenie praw człowieka powinno być stosowane w sposób wyjątkowo ostrożny" - powiedział Białas. Przytoczył też argument prawny - zgodnie z konwencją o prawach dziecka detencja powinna być stosowana w przypadkach wyjątkowych, takie samo postanowienie zawiera dyrektywa UE.
Zdaniem organizacji pozarządowych należałoby wprowadzić zakaz detencji małoletnich, zarówno przebywających w Polsce z rodzinami, jak i bez opieki, a także rozszerzyć katalog alternatywnych środków, jak dozór policyjny lub zabezpieczenie majątkowe.
"Nie ma się co bać. Zakaz detencji małoletnich funkcjonuje w innych krajach UE - choćby w Wielkiej Brytanii - i w żaden sposób nie naruszył obowiązującego tam systemu imigracyjnego. We Francji i Belgii na szeroką skalę stosuje się środki alternatywne; na Węgrzech umieszczenie w zamkniętym ośrodku dziecka bez opieki jest w ogóle niedopuszczalne, a dziecko z rodziną można przetrzymywać nie dłużej niż 30 dni" - argumentował Białas.
Katarzyna Słubik ze Stowarzyszenia Interwencji Prawnej mówiła o niszczycielskich konsekwencjach pobytu w ośrodku urządzonym na wzór więzienia dla psychiki dziecka. Podkreśliła, że sami wychowawcy i strażnicy zdają sobie z tego sprawę. Dodała, że wiele ośrodków nie jest w stanie zapewnić przetrzymywanym dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej.
"Uważamy, ze detencja dzieci cudzoziemców jest niedopuszczalna, dlatego połączyliśmy siły" - powiedział Fagasiński. Oprócz AI, HFPC, PAH, do koalicji przeciw detencji dzieci przystąpiły Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Instytut na rzecz Państwa Prawa, Centrum Pomocy Prawnej i La Strada. Organizacje chcą, by w nowej ustawie o uchodźcach - nad którą trwają prace, ale jest to jeszcze stadium projektu - zakazać tej praktyki.
Według przedstawionych w środę danych, podczas gdy w 2007 r. w zamkniętych ośrodkach umieszczono 27 dzieci, w roku 2008 było ich 136, w tym sześcioro bez opiekunów; rok później dzieci w zamkniętych ośrodkach było 326, a w ubiegłym roku - 506. W pierwszych miesiącach bieżącego roku w ośrodkach detencyjnych umieszczono 12 dzieci.
W sprawie detencji dzieci interweniowała w kwietniu Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz. Zwróciła się do ministra spraw wewnętrznych o podjęcie inicjatywy ustawodawczej mającej na celu zakaz umieszczania dzieci i ich opiekunów, zatrzymanych w związku z nielegalnym pobytem, w zamkniętych ośrodkach. "Ponieważ w odpowiedzi nie było jednoznacznego stanowiska, wystąpiliśmy ponownie, czekamy na odpowiedź" - powiedział Marcin Sośniak z Biura RPO.
Organizacje pozarządowe przypominają też, że dobiega końca akcja abolicyjna - na złożenie wniosków zostały niecałe dwa tygodnie. Według przytoczonych danych w ubiegłym roku prawie 7 tys. osób złożyło wniosek o status uchodźcy w 2011, w styczniu i lutym bieżącego roku było ich ok. tysiąca. Status uchodźcy przyznano w ub. r. 153 osobom, podobna grupa otrzymała tzw. ochronę uzupełniającą; a 170 osób dostało zgodę na pobyt tolerowany. Jak powiedział Białas "niespełna 10 procent wniosków kończy się sukcesem, pozostałe spotykają się z odmową lub kończą umorzeniem postępowania".(PAP)
brw/ bos/ as/
