"Przybyli, odeszli... są: Żydzi Polscy" to tytuł wystawy przygotowanej przez Żydowski Instytut Historyczny (ŻIH), którą od środy można oglądać w Parlamencie Europejskim w Brukseli.
Wystawa pokazuje obecność i dorobek Żydów, którzy przez kilka stuleci żyli i pracowali w Polsce. "Chcieliśmy położyć nacisk na osiągnięcia Żydów i ich wkład w kulturę Polski i świata, mniejszy nacisk kładąc na ich zagładę" - tłumaczy PAP współautorka wystawy Olga Zienkiewicz z ŻIH, który od ponad 60 lat gromadzi archiwalia i dzieła sztuki związane z historią i kulturą polskich Żydów.
Wystawa, której mottem jest droga, rozpoczyna się od przybycia Żydów do Polski, wypędzanych w średniowieczu z wielu krajów Europy. Przyjęty w 1264 roku statut kaliski zapewnił im ochronę i umożliwił rozwinięcie jednego z najważniejszych ośrodków żydowskich na świecie. Szczególnie w okresie międzywojennym społeczność Żydów polskich dominowała nad innymi gminami żydowskimi w Europie pod względem liczebności, bogactwa kultury oraz życia politycznego. Wystawa pokazuje dorobek intelektualny żydowskich myślicieli i artystów, z którego do dziś korzysta światowa kultura, co obrazują fotografie urodzonych w Polsce wybitnych Żydów: uczonych, noblistów, filmowców, polityków.
Pod koniec XIX wieku część Żydów, z powodów gospodarczych, politycznych i społecznych, zdecydowała się na kolejną wędrówkę z ziem polskich (szczególnie z zaboru rosyjskiego), głównie do USA.
Wystawa pokazuje też najtragiczniejszy etap drogi życia Żydów w Polsce, czyli przeprowadzoną przez hitlerowskie Niemcy zagładę Żydów Europy w czasie drugiej wojny światowej. Po wojnie wielu ocalałych wyjechało, część została wypędzona w 1968 roku. W kraju - co pokazuje wystawa - nadal istnieje jednak niewielka społeczność żydowska.
Nad wystawą dominują płótna przedstawiające m.in. ulice Warszawy sprzed 1939 roku, z nowoczesnym gmachem towarzystwa ubezpieczeniowego Prudential, który został wzniesiony według projektu Marcina Weinfelda. Drugie płótno pokazuje niemiecki pocisk rozrywający się na górnych piętrach Prudentialu podczas Powstania Warszawskiego. To świadomy zabieg, by wywołać skojarzenie z atakami terrorystycznymi z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku - tłumaczy PAP drugi współautor wystawy Robert Lewandowski.
Wystawę można oglądać w PE do piątku. Jej inicjatorem jest eurodeputowany Ryszard Czarnecki (PiS).
Inga Czerny (PAP)
icz/ kot/ mc/ gma/
