*Dziennikarz i działacz mniejszości polskiej na Białorusi Andrzej Poczobut, białoruska grupa Teatr Wolny, więzień polityczny Uładzimir Jaromienak oraz ekolog Taciana Nowikawa - to laureaci wręczonych w czwartek w Warszawie Nagród Karty' 97 im. W. Iwaszkiewicza. *
Uroczystość wręczenia nagród w dziedzinie praw człowieka, przyznawanej przez białoruski, opozycyjny portal Karta'97 rozpoczęła się minutą ciszy ku czci wszystkich, którzy zginęli na kijowskim Majdanie.
Szefowa Karty `97 Natalia Radzina podkreśliła, że niezwykle trudno jej prowadzić uroczystość. "Moje serce jest na Ukrainie, gdzie ludzie giną dziś za swoją wolność. Jest dziś kilkadziesiąt nowych ofiar na Ukrainie, krew ciągle się leje" - mówiła.
Radzina wyraziła żal, że nie może wręczyć dziś nagrody na Białorusi, bo dziennikarze jej portalu byli poddawani represjom po ostatnich wyborach prezydenckich i musieli uciekać na Zachód. "Dziś jesteśmy zmuszeni pracować w Polsce, ale zawsze uważałam, że nie jest przypadkowym, że znaleźliśmy schronienie właśnie w tym kraju" - zaznaczyła.
Zdaniem Radziny, Polacy dobrze pamiętają posępne czasy stanu wojennego, a - jak podkreśliła - prawie w takich samych warunkach w dwudziestym pierwszym wieku funkcjonują dziś Białorusini.
Szefowa Karty`97 podkreśliła, że nawet w czasach okrutnych Białoruś żyje dzięki odważnym i mężnym ludziom. "Bohaterstwo tych właśnie ludzi narażających swoją wolność i zdrowie nie może być zapomniane" - zaznaczyła. Dodała, że właśnie dlatego od 2013 r. nagroda nosi imię jednego z takich bohaterów - Wiktara Iwaszkiewicza - dziennikarza, polityka, działacza związkowego i ekologicznego.
Nagrodzony "za osobiste męstwo" został dziennikarz Andrzej Poczobut; wyróżnienie wręczył mu Adam Michnik. W uzasadnieniu podkreślono: "Dziennikarz wierny profesji, a także jeden z działaczy prześladowanego przez władze białoruskie Związku Polaków na Białorusi. Nie zważając na presję, sprawy kryminalne i więzienie, nazywa rzeczy po imieniu, pisze artykuły, otwarcie krytykuje władze, nie przemilcza tego, o czym trzeba krzyczeć na cały świat".
Poczobut został m.in. w 2011 r. skazany na 3 lata kolonii karnej w zawieszeniu na 2 lata za zniesławienie prezydenta Białorusi Alaksandra Łukaszenki w swoich artykułach prasowych.
W tej samej kategorii nagrodzono również Tacianę Nowikawą, która wraz z kolegami sprzeciwia się budowie na Białorusi pierwszej elektrowni atomowej. Jest to koordynatorka Białoruskiej Kampanii Antyatomowej. W latach 1994-98 redagowała czasopismo ekologiczne "Białoruski Klimat", od 2007 do 2009 białoruski Portal Zielony. Zajmuje się energetyką jądrową (m.in. skutkami katastrofy w Czarnobylu), kwestiami zrównoważonego rozwoju i alternatywnych źródeł energii.
Nagrodę "Za odwagę w twórczości" otrzymał Teatr Wolny, który - jak podkreślono w uzasadnieniu - działa w warunkach ogromnego ryzyka: na praktycznie każde jego przedstawienie w Mińsku wdzierają się funkcjonariusze milicji, a widzowie i aktorzy są zatrzymywani.
Przedstawicielom teatru wyróżnienie wręczył reżyser Andrzej Wajda. Podkreślił on, że wie, jak wygląda działalność teatru w ciężkich warunkach dyktatury. Zaznaczył, że ważne jest prowadzenie wolnego teatru w kraju, który nie jest wolny.
Teatr Wolny to undergroundowa grupa teatralna, która powstała w 2005 roku w Mińsku. Jej założycielami są małżonkowie Mikałaj Chalezin i Natalla Kalada. W skład zespołu teatralnego wchodzi kilkanaście osób: założyciele, scenarzysta i reżyser teatralny Uładzimir Szczerban, dziesięciu aktorów, jeden dramaturg, dwóch asystentów technicznych i czterech administratorów.
Spektakle ze względu na bezpieczeństwo odbywają się zazwyczaj potajemnie w ciągle zmienianych lokalizacjach. Swoją działalnością i tematyką sztuk Białoruski Wolny Teatr wyraża sprzeciw wobec sytuacji politycznej i panującej cenzurze na Białorusi.
Laureatem nagrody Karty'97 został także były więzień polityczny, działacz opozycyjnego Młodego Frontu Uładzimir Jaromienak. (PAP)
wni/ eaw/ jbr/
