Naukowcy z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu przeprowadzą w woj. podlaskim inwentaryzację będących pod ochroną ślimaków winniczków. Badania rozpoczną się w najbliższych tygodniach, jak tylko ślimaki obudzą się po zimie.
Badania realizować będą pracownicy Zakładu Zoologii Ogólnej (Wydział Biologii UAM), w którym prace nad winniczkiem prowadzone są od kilkudziesięciu lat. Naukowcy będą starali się oszacować ile jest tych mięczaków w Podlaskiem, wskażą miejsca gdzie ślimak występuje licznie, a gdzie jest go mało.
Dane te są potrzebne do określenia limitów zbiorów winniczków, które co roku przeprowadzane są w maju. Można wtedy - za zgodą Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, która badania zleciła - zbierać i sprzedawać w punktach skupu tylko te winniczki, u których średnica muszli przekracza 3 cm. Zawsze jest jednak ściśle określony limit zbioru. Gdyby badania wykazały, że ślimaków jest mało, ich zbiór może być zakazany lub ograniczony. Ślimaki są zbierane i sprzedawane głównie do Francji, gdzie są przysmakiem.
"Inwentaryzacja ślimaka pomoże nam określić całkowity limit zbioru tego gatunku z terenu województwa podlaskiego w latach 2012-2015" - poinformowała PAP rzeczniczka RDOŚ w Białymstoku Małgorzata Wnuk.
Podobne inwentaryzacje ślimaka winniczka były w minionych latach lub są prowadzone obecnie w kilku innych regionach w Polsce, np. w województwie pomorskim, wielkopolskim, warmińsko- mazurskim czy kujawsko-pomorskim - poinformowała Wnuk. O tym jak takie badania są potrzebne może świadczyć, jej zdaniem, przykład z województwa warmińsko-mazurskiego, gdzie w 2010 roku nie można było w ogóle zbierać winniczków, bo inwentaryzacja wykazała, że spada liczba tych ślimaków i populacja potrzebuje czasu na odrodzenie się.
W 2010 roku w Podlaskiem można było zebrać 112,5 tony ślimaków winniczków. Rolnicy wnioskowali o zgodę na zbiór ponad 575,5 tony. RDOŚ ocenia, że taka duża liczba wniosków mogła mieć związek z zakazem zbioru właśnie w sąsiednim województwie warmińsko-mazurskim. Rzeczywiście zostało jednak zebranych w Podlaskiem 45,3 tony tych mięczaków. W 2009 roku była zgoda na zbiór 107 ton ślimaków, faktycznie zebrano jednak 76,1 tony - wynika z danych RDOŚ w Białymstoku.
Rzetelna inwentaryzacja winniczków to sprawa niezwykle trudna i pracochłonna, a realne oszacowanie ich liczby i biomasy w skali województwa, podobnie jak w przypadku innych bezkręgowców, wydaje się wręcz niemożliwe - powiedział PAP prof. Jerzy Błoszyk, szef zespołu poznańskich naukowców, którzy będą prowadzić badania w Podlaskiem. Brak bowiem danych mówiących o wielkości populacji tych mięczaków w Polsce, bo nie ma doskonałych metod na poznanie tego zagadnienia. Ostatni raz kompleksową inwentaryzacją w skali całego kraju zrobiono 35 lat temu. Trudność prof. porównał do próby policzenia mrówek w lesie, dlatego wynik badań będzie przybliżonym szacowaniem. "Staramy się jednak, aby uzyskane wyniki były jak najbardziej zbliżone do rzeczywistych" - dodał prof. Błoszyk.
W każdym z podlaskich powiatów naukowcy wyznaczą miejsca, w których ich zdaniem winniczków powinno być najwięcej ze względu na swoje preferencje środowiskowe. Ślimaki występują w parkach, na skarpach w pobliżu zbiorników wodnych, ale też na suchych nasypach kolejowych, skrajach lasu czy cmentarzach - mówi prof. Błoszyk. W oparciu o tę wiedzę i mapy satelitarne zostaną wytypowane w regionie konkretne miejsca do zbadania. Mięczaki będą tam liczone i ważone, a następnie w oparciu o te dane zostaną przeprowadzone analizy statystyczne.
Naukowcy z Poznania pracują nad wzorem modelu matematycznego, który byłby pomocny w szacowaniu populacji. Uwzględniałby on m.in. zależności pogodowe, zasobność bazy pokarmowej i ogólne zmiany w środowisku. W swojej pracy korzystają też z możliwości jakie daje nawigacja satelitarna GPS.
Winniczki, które są obojnakami osiągają możliwość rozrodu w wieku kilku lat. W niektórych regionach ślimaki te są z natury większe lub mniejsze, dlatego wiedza o strukturze wiekowej i wielkościowej populacji jest bardzo potrzebna do określenia limitów na ich zbiór. Chodzi np. o to, by nie zebrano winniczków, które wprawdzie osiągnęły odpowiedni wymiar ale nie przystąpiły jeszcze do rozrodu, bo może to skutkować mniejszą ich ilością później.
Prof. Błoszyk przypomniał, że np. w latach 60., gdy w Polsce masowo zbierano winniczki, bo były za dewizy sprzedawane za granicę, w niektórych regionach ich liczebność drastycznie spadła.
Badania, które według RDOŚ potrwają do listopada będą kosztowały 50 tys. zł. Aktualne informacje o stanie i efektach badań nad winniczkiem można będzie śledzić na stronie internetowej http://helix.amu.edu.pl.
Iza Próchnicka (PAP)
kow/ ls/
