Bilans 5-lecia Polski w UE jest pozytywny, choć Podlaskie dostaje za mało środków na programy regionalne - uważają marszałek i wojewoda podlaski, podsumowując ten okres z punktu widzenia regionu.
"Po pięciu latach bycia Polski w UE nie dyskutujemy o tym, czy warto było wchodzić do Unii, a o tym jak najszybciej i najsprawniej wykorzystać unijne pieniądze na rzecz rozwoju regionu" - powiedział PAP marszałek województwa podlaskiego Jarosław Dworzański. "Uważam, że wykorzystaliśmy szanse rozwojowe" - ocenił.
Region zyskał przede wszystkim na infrastrukturze. Wojewoda podlaski Maciej Żywno zwrócił uwagę, że w regionie zbudowano nowe drogi, sieci wodociągowe i kanalizacyjne, a także szkoły i ośrodki pomocy. Ponadto unijne środki inwestowane były, i są nadal, w podnoszenie poziomu wiedzy i umiejętności mieszkańców województwa - na naukę języków i różnego rodzaju kursy zawodowe. "Dzięki temu Podlasianie są lepiej wykształceni" - podkreślił wojewoda.
Jego zdaniem, należy jednak przyspieszyć prace nad budową głównych tras komunikacyjnych w regionie: Via Baltica (trasa z Litwy na południe Europy) i Via Carpatia ( w oparciu o drogę krajową nr 19, wzdłuż polskiej wschodniej granicy), a także podlaskiego lotniska regionalnego, bo poprawiłoby to warunki komunikacyjne regionu. Tymczasem - zauważa Żywno - wciąż nie wiadomo czy Via Baltica ma biec przez Białystok czy przez Łomżę, nie wybrano też wciąż lokalizacji lotniska.
Marszałek i wojewoda zgadzają się co do tego, że Podlaskie otrzymuje za mało pieniędzy na programy regionalne. Niekorzystne dla Podlaskiego w tym względzie są algorytmy, na podstawie których pieniądze dzielone są między regiony (głównie chodzi o liczbę mieszkańców, która często stanowi 80 proc. kryterium), a skala potrzeb jest kilkakrotnie większa niż środki, które region ma do dyspozycji.
Dworzański i Żywno uważają, że należałoby rozważyć zmianę tego algorytmu, bo dotychczasowe - także dla programów sektorowych - są korzystne dla regionów bogatych, dyskryminują biedniejsze. Tymczasem taki podział nie pozwala biedniejszym nadrabiać zapóźnień rozwojowych. Według marszałka należałoby również usprawnić procedury wdrażania funduszy europejskich - zwłaszcza w części dotyczącej oceny wniosków i odwołań.
Podlaskie należy do najbiedniejszych regionów w Polsce i UE, zaś w ocenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego znajduje się w czołówce regionów pod względem wykorzystania unijnych pieniędzy. Wojewoda podkreślił, że stopień absorpcji środków z UE z programu regionalnego (Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - ZPORR) w latach 2004-2006 wyniósł 102,7 proc. "Oznacza to, że nasze potrzeby ciągle przewyższają wielkość i dostępność dotacji unijnych" - podkreślił Maciej Żywno.
W latach 2004-2006 Podlaskie miało do dyspozycji ze ZPORR 110 mln euro. W ramach tego programu zrealizowano ponad 600 projektów. Za najważniejsze marszałek uznał m.in. budowę Ośrodka Sportów Zimowych Szelment -inwestycję zrealizowaną na Suwalszczyźnie przez samorząd województwa (koszt całej inwestycji wyniósł 21 mln złotych, z czego prawie 10 mln zł pochodziło ze ZPORR) - oraz duży projekt związany z informatyzacją województwa ( 21,5 mln zł).
Wojewoda z kolei wskazał np. zrealizowany przez gminę Białystok wart 60 mln zł projekt związany z transportem publicznym: remonty dróg i zakup 43 autobusów. Miasto kontynuuje ten projekt za pieniądze z programu "Rozwój Polski Wschodniej" - trwają remonty kolejnych ulic w mieście, w planach jest zakup kolejnych 48 autobusów. Miasto dostanie na ten cel z UE 117 mln zł.
Marszałek zapowiada, że te największe projekty dopiero będą w Podlaskiem realizowane. Za pieniądze z Regionalnego Programu Operacyjnego (RPO) Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013 ma być m.in. dofinansowana budowa lotniska regionalnego. Zaplanowano na ten cel 53,3 mln euro, ale specjaliści oceniają że budowa lotniska to wydatek wielokrotnie większy.
Powstaje także piłkarski stadion miejski w Białymstoku (koszt 42,5 mln euro), Aquapark w Suwałkach ( 17 mln zł), przebudowywane są drogi wojewódzkie. Z RPO Podlaskie ma 636 mln euro. Do pierwszych dni kwietnia w ramach tego programu podpisano już ponad 100 umów, których wartość przekroczyła 605 mln złotych, a samo dofinansowanie z RPO - ponad 343 mln złotych - poinformował marszałek. Niemal codziennie zawierane są kolejne umowy.
Do najważniejszych inwestycji będących w trakcie realizacji marszałek zaliczył budowę Opery i Filharmonii Podlaskiej - Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku (ma kosztować łącznie około 200 mln zł, z czego z UE, z programu Infrastruktura i Środowisko, ma pochodzić 100 mln zł). Zmieniające się kursy walutowe, kryzys na rynku paradoksalnie przyczyniają się do tego, że inwestycja może być tańsza niż zakładano - oszczędności powstały po przetargach.
Wyrównywaniu szans cywilizacyjnych najbiedniejszych pięciu polskich regionów, w tym Podlaskiego, ma służyć program "Rozwój Polski Wschodniej", z którego środki trafią głównie na wsparcie innowacji, infrastrukturę transportową czy szerokopasmowy internet.
W Podlaskiem z tego programu będą m.in. budowane 3 obwodnice na drodze krajowej 61: Bargłowa Kościelnego, Szczuczyna i Stawisk. Zgodnie ze wstepnymi umowami, podpisanymi pomiędzy Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad w Białymstoku z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, na budowy tych inwestycji, obwodnica Bargłowa Kościelnego ma kosztować 133,1 mln zł (z UE ma pochodzić 37,2 mln zł), Szczuczyna 92,6 mln zł (29,1 mln zł z UE), a Stawisk - 93,8 mln zł (z UE 28,1 mln zł).
Dzięki środkom z UE ma powstać także Campus Uniwersytetu w Białymstoku (UwB). Trwają procedury przygotowawcze. Pierwszy etap tej inwestycji - budowa wydziałów przyrodniczych, matematyki i informatyki, fizyki- ma kosztować 60 mln euro. Będą to środki w połowie z "Rozwoju Polski Wschodniej", a w połowie z programu "Infrastruktura i Środowisko".(PAP)
kow/ agt/ bba/
