Kompleksowe badanie zmian zachowań wyborczych Polaków - prowadzone z perspektywy różnych dziedzin naukowych - rozpoczęło dwoje politologów z Uniwersytetu Śląskiego w Katowic. Do projektu wciągnęli oni naukowców z kilku innych ośrodków akademickich.
Śląscy badacze w ciągu kilku lat zamierzają uchwycić i przeanalizować zmiany w aktywności politycznej Polaków i tendencje w kształtowaniu się ich poparcia dla różnych kwestii społeczno-politycznych - w zależności od różnych uwarunkowań. Efekty pierwszego etapu ich pracy zostaną przedstawione w przygotowywanej na wrzesień publikacji.
Jak powiedziała PAP dr Agnieszka Turska-Kawa, która obok dr. Waldemara Wojtasika koordynuje projekt, podobne badania zaangażowania obywateli w życie polityczne są ważne z perspektywy budowania społeczeństwa obywatelskiego. Wiedza o wpływie czynników społecznych na zachowania polityczne może ułatwić m.in. ich prognozowanie.
W ramach rozpoczętej w ub. roku pierwszej edycji projektu, w listopadzie i grudniu w różnych regionach kraju przeprowadzono obszerne badanie na ogólnopolskiej, reprezentatywnej kwotowo-warstwowej próbie 1086 dorosłych Polaków. Kwestionariusz objął ponad sto pytań podzielonych na cztery główne części.
Pierwsza służyła zebraniu socjoekonomicznych i demograficznych charakterystyk wyborców. Druga dotyczyła ich preferencji wyborczych i postaw politycznych, m.in. podczas wyborów prezydenckich (2005), parlamentarnych (2007) oraz do Parlamentu Europejskiego (2009). Pytano tam m.in. o popierane ideologie, stosunek do demokracji i Unii Europejskiej.
Trzecia część dotyczyła preferencji społeczno-ekonomicznych i identyfikacji wyborcy w przestrzeni politycznej (lewica-prawica). Badani pytani byli też m.in. o stosunek do aborcji, eutanazji, wprowadzenie religii w szkołach, zdanie w sprawie podatku liniowego czy rolę państwa w sferze gospodarki. Ostatnia część sprawdzała psychologiczne uwarunkowania zachowań wyborczych: m.in. samoocenę oraz poczucie optymizmu i skuteczności własnych działań.
Przeprowadzone badania stały się podstawą analiz wykonanych przez zaproszonych do projektu naukowców m.in. z Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w˙Bydgoszczy czy Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów w Bielsku-Białej.
Naukowcy ci to m.in. specjaliści psychologii społecznej i politycznej oraz politolodzy zajmujący się kwestiami ideologicznymi, przepływami elektoratu, systemami partyjnymi, samorządem terytorialnym, polityką społeczną, marketingiem politycznym i komunikacją polityczną. Ich wspólną cechą jest zainteresowanie zachowaniami wyborczymi i preferencjami politycznymi.
"Połączenie płaszczyzn społecznej, psychologicznej i politologicznej pozwoliło na stworzenie opisu i diagnozy zachowań politycznych polskiego społeczeństwa. Umożliwiło rozpoznanie osobowościowych i społecznych uwarunkowań aktywności wyborczej, a z drugiej strony - nakreślenie kierunku dalszych badań i poszukiwań" - wyjaśnił Wojtasik.
Jak zaznaczyła Turska-Kawa, wspólną częścią artykułów podsumowującej publikacji będzie ujęcie preferencji partyjnych Polaków w różnych kontekstach: ideologicznym, ekonomicznym, psychologicznym i społecznym. Poszczególne analizy obejmą też m.in. ważne dla aktorów sceny politycznej kwestie: psychologiczne uwarunkowania zachowań wyborczych i przepływy elektoratów między poszczególnymi wyborami.
Wśród artykułów podejmujących dyskutowane obecnie problemy znajdą się m.in. tekst Wojciecha Peszyńskiego z UMK o źródłach decyzji leżących u podstaw głosowania na kandydatów z pierwszych miejsc list wyborczych, a także materiał Jana Wolnickiego z UŚ analizujący poparcie Polaków dla jednomandatowych okręgów wyborczych.
Wolnicki był jednym z członków 15-osobowego studenckiego zespołu naukowego powołanego przez koordynatorów projektu do pomocy w przeprowadzeniu i wstępnym opracowaniu badań. Kompletowanie zespołu stało się osobnym przedsięwzięciem, koordynatorzy oceniali m.in. przygotowane przez studentów zgłoszenia.
Oprócz wrześniowej publikacji, wnioski z pierwszego etapu badań będą przedmiotem październikowej konferencji naukowej. Turska-Kawa i Wojtasik przygotowują już na koniec roku kolejny etap badań. Jak oceniają, ich coroczne przeprowadzanie da za kilka lat cenny zasób wiedzy dla oceny zmian zachodzących w polskim społeczeństwie. (PAP)
mtb/ ls/
