Pierwsze pełne naukowe wydanie rękopisu Wacława Seweryna Rzewuskiego "O koniach wschodnich pochodzących od ras arabskich" opublikuje Biblioteka Narodowa dzięki współpracy z partnerami z Kataru - podaje Biblioteka Narodowa.
Umowę o realizacji tego projektu podpisali dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski oraz Abdullah Al Najjar, dyrektor generalny Qatar Museums Authority, w obecności Ambasadora Kataru Hadi Nassera M.K. Al-Hajri.
Zaplanowany na cztery lata projekt, finansowany w całości przez Qatar Museums Authority, obejmuje opracowanie i publikację trzytomowego wydania całości rękopisu Wacława Seweryna Rzewuskiego "Sur les Chevaux Orientaux et provenants des Races Orientales" ("O koniach wschodnich pochodzących od ras arabskich") oraz faksymile oryginalnego dzieła. Wydanie naukowe obejmować będzie krytyczną edycję tekstu w języku oryginału (francuskim), jego tłumaczenie na polski i angielski i rysunki. W osobnym tomie znajdą się eseje naukowe, objaśnienia do tekstu oraz słownik terminów i nazw, opracowany przez specjalistów z różnych dziedzin. Kierownikiem naukowym projektu będzie prof. dr hab. Tadeusz Majda, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego i kurator zbiorów sztuki orientalnej Muzeum Narodowego w Warszawie.
Rękopis "Sur les Chevaux Orientaux provenants des Races Orientales" to unikatowe dzieło w zamierzeniu poświęcone koniom arabskim, ale w rzeczywistości stanowiące bogate kompendium wiedzy o geografii, kulturze i historii Bliskiego Wschodu. Książka, ręcznie spisana i zilustrowana przez Wacława Seweryna Rzewuskiego między 1821 a 1831 rokiem, po powrocie z dwuletniej wyprawy do krajów arabskich, liczy prawie 800 stronic. Zawiera ponad 400 kolorowych rysunków, stanowiących źródło badań nad miejscową kulturą i zwyczajami, są tam też nuty, które pozwalają odtworzyć muzykę beduińską sprzed 200 lat, a także spis ludności niektórych plemion.
Wacław Seweryn Rzewuski (1785-1831), syn targowiczanina, hetmana Seweryna Rzewuskiego, fascynował się w równym stopniu końmi, jak i Wschodem. Zainteresowanie Orientem rozbudził w nim m.in. wuj, Jan Potocki, autor "Rękopisu znalezionego w Saragossie". Obu swym pasjom poświęcił Rzewuski dogłębne studia, realizował je także praktycznie: założył, finansował i współredagował pierwsze europejskie czasopismo orientalistyczne - "Kopalnie Wschodu", a jego stadnina koni czystej krwi arabskiej w podolskim Sawraniu należała do najlepszych w Europie.
Po wojnach napoleońskich Rzewuski podjął próbę odbudowania istniejących i założenia nowych stadnin. Udał się w tym celu, w służbie królowej Wirtembergii i cara Aleksandra I, na Bliski Wschód, by wyszukać i zakupić najlepsze okazy dla ich stadnin. W Syrii, Libanie i na Półwyspie Arabskim przebywał dwa lata, kupując i wysyłając do Europy ponad 100 koni. Beduini, wśród których żył, nadali mu zaszczytne tytuły szejcha i emira, które z dumą nosił także po powrocie do kraju. Z wodzem rodu Roualla, Edre ibn Shalanem, zawarł przymierze krwi.
Po powrocie do kraju osiadł w rodzinnym Sawraniu na Podolu. Miał bogatą kolekcję orientalnych rękopisów, książek, strojów, broni i fajek. Wiele czasu spędzał w siodle wśród Ukraińców gdzie stał się na tyle sławny że powstały o nim pieśni np.: "Hej, pane Hetmane Zołotaja Boroda (...) Hej pane Hetmane, hej pane Rewuckij, Prijdy nuże miłyj Lasze (...)". Przyjaźnił się z Tomaszem Padurą, poetą, piewcą Kozaczyzny, popularyzatorem folkloru i muzyki ukraińskiej.
W latach 1825-1826 Rzewuski należał do Towarzystwa Patriotycznego. Zadenuncjowany w 1826 r., przez dwa lata był kontrolowany i przesłuchiwany. Dochodzenie umorzono z braku dowodów winy. W 1831 r. podczas Powstania Listopadowego Rzewuski wystawił oddział jazdy, przeznaczając dla niego ukochane konie arabskie. Dowodząc oddziałem w przegranej bitwie pod Daszowem, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach dnia 14 maja 1831 r. Rzewuskiemu poświęcili swoje utwory m.in.: Adam Mickiewicz ("Farys"), Juliusz Słowacki ("Duma o Wacławie Rzewuskim"), Wincenty Pol ("Hetman Złotobrody"). (PAP)
aszw/ abe/
