Koncepcje powołania federacji państw w Europie Środkowo-Wschodniej, wysuwane przez polską emigrację w USA, omawia dr Sławomir Łukasiewicz z oddziału IPN w Lublinie w książce "Trzecia Europa".
Pozycja "Trzecia Europa. Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940-1971" ukazała się właśnie w IPN-owskiej serii Monografie. Łukasiewicz przedstawia w niej polskie pomysły na jednoczenie Europy, o których dziś mało kto już pamięta.
"Polska emigracja, w momencie kiedy wybuchła II wojna, przeżyła wstrząs. Polacy na emigracji doszli do wniosku - tak jak mówił Piłsudski - że Polska, która jest wciśnięta między Niemcy a Rosję, nie jest w stanie utrzymać własnej państwowości bez stworzenia jakiegoś szerszego związku na przykład Federacji Środkowo-Europejskiej. W związku z tym wysyp takich projektów federacyjnych w czasie wojny był niesamowity, łącznie ze sztandarowym projektem Sikorskiego stworzenia po wojnie Konfederacji Polsko-Czechosłowackiej" - powiedział PAP Łukasiewicz.
"Gdy Europa Zachodnia zaczyna się jednoczyć, to Amerykanie również dochodzą do wniosku, że Federacja Środkowo-Europejska jest ważna i mogłaby stanowić jakieś rozwiązanie dla tej części Europy i jej bezpieczeństwa, a to jest im właśnie podpowiadane przez polskich emigrantów i o tym chciałem w swojej książce opowiedzieć" - wyjaśnił Łukasiewicz.
"Trzecia Europa" przypomina o politycznej aktywności polskiego wychodźstwa wojennego i powojennej emigracji politycznej w Stanach Zjednoczonych. Symboliczne cezury wyznaczają tu daty istnienia pism "New Europe" (1940-1945) i "The Central European Federalist" (1953-1971), na łamach których dyskutowano o kształcie federacji w Europie Środkowo-Wschodniej, widzianej jako część przyszłej Unii Europejskiej. Brali w tej dyskusji udział dyplomaci, politycy, intelektualiści i poeci - postaci tej miary co Oskar Halecki i Kazimierz Wierzyński.
Autor książki w trakcie wieloletniej kwerendy zgromadził bardzo różnorodny materiał źródłowy dokumentujący wpływ polskich emigrantów na politykę amerykańską i opisał projekty przygotowywane z nadzieją, że uda się je wprowadzić w życie. (PAP)
kop/ hes/
