Ponad 4,2 mln zł dotacji z Unii Europejskiej otrzyma Muzeum Narodowe w Gdańsku na odrestaurowanie zabytkowego pałacu w Waplewie Wielkim k. Malborka. Posiadłość w tej miejscowości od II poł. XVIII wieku należała do zasłużonej dla kraju rodziny Sierakowskich.
"W ramach generalnego remontu chcemy przede wszystkim odtworzyć wnętrza pałacu do stanu, w jakim znajdowały się one w latach 20. ubiegłego wieku" - powiedział PAP Maciej Kraiński, kierownik funkcjonującego w Waplewie Wielkim Muzeum Tradycji Szlacheckiej, oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Prace obejmą m.in. zrekonstruowanie pokoju, sypialni, gabinetu, łazienki i buduaru. Odtworzona będzie także sala Biała wraz z kominkiem, w której w 1827 r. koncert zagrał Fryderyk Chopin. W sali Gdańskiej ma się pojawić historyczna boazeria. Na podłogę w pałacu wróci posadzka z kamienia olandzkiego (ze szwedzkiej wyspy Olandia - PAP), popularnego w XVIII wieku materiału na dworach szlacheckich w całej Polsce.
Odtworzenie wnętrz pałacu będzie możliwe dzięki bogatej dokumentacji fotograficznej oraz inwentaryzacji budynku sporządzonej w 1948 r. przez Andrzeja Sierakowskiego.
Zakończenie rewaloryzacji pałacu zaplanowano na 2015 r. Całość inwestycji kosztować będzie 6 mln zł, z czego ponad 4,2 mln zł to wsparcie unijne. Pozostałą kwotę wyłoży Muzeum Narodowe w Gdańsku.
W posiadłości w Waplewie Wielkim wokół alkierzowego pałacu z oranżerią Sierakowscy założyli w 1760 r. dziesięciohektarowy park z interesującą architekturą ogrodową. Do dziś zachowała się altana chińska oraz posąg szlachcica.
Wielu członków rodziny Sierakowskich było aktywnych społecznie i swoim patriotyzmem zapisało się na kartach historii Polski. Sam dwór w Waplewie Wielkim z racji tego, że był żywym ośrodkiem kultury polskiej, nazywano pomorskim Soplicowem.
Kajetan Sierakowski (1753-1841) był posłem na Sejm Czteroletni, Sebastian Sierakowski - rektorem Akademii Krakowskiej i autorem monumentalnego dwutomowego dzieła o architekturze i budownictwie. Antoni Sierakowski - poseł do Sejmu Królestwa Polskiego, ale także muzyk i kompozytor - przyjaźnił się z Fryderykiem Chopinem, którego gościł w Waplewie w 1827 roku.
U Sierakowskich gościli też inni wybitni Polacy, m.in. Jan Matejko, Jan Kasprowicz, Józef Ignacy Kraszewski, Oskar Kolberg i Stefan Żeromski. W Waplewie był również nuncjusz apostolski w Polsce Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI.
Z rodu Sierakowskich warto przywołać także postaci kolekcjonerów obrazów (cenne dzieła malarstwa europejskiego i polskiego) i twórcy biblioteki (zbiór książek liczył ponad 10 tys. egzemplarzy): Alfonsa (1816-1886) i Adama (1846-1912). Adam był też orędownikiem sprawy polskiej w parlamencie niemieckim i znanym podróżnikiem, autorem m.in. dwutomowych "Listów z podróży". Odbył wojaże m.in. do Algierii, Indii, Palestyny, Syrii, Grecji, Turcji i Indonezji.
Ostatni właściciele Waplewa, Stanisław Sierakowski i Helena z Lubomirskich, zajmowali się pracą społeczną, zwłaszcza na rzecz szkolnictwa polskiego na Powiślu.
Zaangażowali się też w organizację plebiscytu w 1920 roku, przeprowadzonego na mocy traktatu pokojowego w Wersalu. W głosowaniu tym ludność zamieszkująca Warmię, Mazury i Powiśle miała zdecydować, czy chce przyłączenia tych ziem do odrodzonego państwa polskiego, czy ich pozostawienia w granicach Prus Wschodnich. Wyniki plebiscytu okazały się przegraną dla Polski. Sporne tereny, w tym Powiśle z wyjątkiem pięciu wiosek, pozostały w granicach państwa niemieckiego.
Jak się okazało, rezultat plebiscytu miał też bezpośredni wpływ na przyszłość Sierakowskich w Waplewie. Po 1926 r. rodzina popadła w tarapaty finansowe. W 1932 r. jeden z berlińskich banków wymówił Stanisławowi Sierakowskiemu dług. Od licytacji majątku uratowała go pożyczka udzielona przez rząd polski.
Sierakowscy utracili wszystko z wyjątkiem pałacu, parku oraz 15 hektarów resztówki dzierżawionej od nich przez działacza ruchu polskiego na Powiślu Leona Połomskiego. Ok. 1500 hektarów odkupił Kazimierz Donimirski dla syna Zbigniewa, przy olbrzymim wsparciu rządu II Rzeczpospolitej. Pozostała ziemia ok. 1000 hektarów została rozparcelowana pomiędzy Niemców i osadników niemieckich.
Sami Sierakowscy, wskutek wielu represji ze strony władz niemieckich, opuścili Waplewo w 1929 r. i zamieszkali w swoim drugim, ponad 1000-hektarowym majątku w Osieku Rypińskim, który należał do nich jeszcze przed objęciem Waplewa Wielkiego w XVIII wieku.
Los ostatnich właścicieli Waplewa był tragiczny. Stanisław i Helena Sierakowscy zostali rozstrzelani w 1939 r. przez hitlerowców w Osieku pod Rypinem, a rodzinny dwór skonfiskowany przez III Rzeszę.
Z siedmiorga dzieci Sierakowskich (dwóch synów i pięć córek), sześcioro przeżyło wojnę, a po jej zakończeniu większość rozjechała się po świecie. Osiedlili się w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Maroku, Belgii, Francji.
Ich losy były różne. Andrzej Sierakowski, z wykształcenia architekt, opuścił Polskę dopiero pod koniec lat 60.; w Montrealu, gdzie zamieszkał, zaprojektował lotnisko w związku z igrzyskami olimpijskimi w tym mieście w 1976 r. Zmarł 15 lat temu, będąc ostatnim po mieczu potomkiem rodziny Sierakowskich.
Urodzona w 1924 r. w Waplewie Jadwiga, ostatnia z potomstwa Stanisława i Heleny Sierakowskich, zamieszkała w Luksemburgu. Wraz z mężem Dominikiem Reyem doczekali się czterech córek. Jedna z nich, Elżbieta jako karmelitanka bosa została przełożoną w klasztorze w węgierskim Peczu. Zmarła tam w opinii świętości.
Po 1945 r. dwór w Waplewie Wielkim przekształcono w PGR, a następnie w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej. W 1972 r. pałac Sierakowskich wraz z parkiem wpisano do rejestru zabytków. Dziś mieści się w nim Muzeum Tradycji Szlacheckiej i Pomorski Ośrodek Kontaktów z Polonią jako oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku.
W lipcu 2010 w Waplewie Wielkim odbył się zjazd potomków rodziny Sierakowskich. W spotkaniu tym uczestniczyła m.in. ostatnia z Sierakowskich, Izabella, której mężem jest znany dziennikarz sportowy Bohdan Tomaszewski. (PAP)
rop/ son/
