Mediacje pozwalają rozwiązywać spory gospodarcze i cywilne taniej i szybciej niż postępowanie przed sądem. Mimo to w Polsce rzadko się z niej korzysta. O korzyściach płynących z rozwiązań polubownych dyskutowali we wtorek w Warszawie prawnicy z Polski i USA.
Jak wynika z danych przygotowanych na zlecenie Komisji Europejskiej, dla hipotetycznego sporu o wartości 200 tys. euro w 27 krajach Unii Europejskiej mediacja trwa średnio 7,4 razy krócej niż postępowanie przed sądem i kosztuje 2,7 raza mniej. W Polsce te różnice są znaczniejsze i wynoszą odpowiednio 12,8 i 4,7. Tymczasem, jak zwracał uwagę podczas wtorkowej konferencji "Mediacja. I co dalej?" prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Maciej Bobrowicz, choć przed sądami gospodarczymi w Polsce trwa prawie 1,5 mln spraw, to do mediacji trafia ich ok. 2,5 tys. rocznie.
Zdaniem Bobrowicza przeszkodą w spopularyzowaniu mediacji są m.in.: przekonanie, że konflikt powinien być rozwiązany w oparciu o przepisy; brak autorytetu zawodu mediatora; stereotyp prawnika, który ma walczyć w interesie swojego klienta; przekonanie stron, że kiedy zwrócą się o mediację, okażą słabość; opinia, że negocjacje polegają na tym, by pokonać przeciwnika, a nie szukać akceptowalnego dla obu stron rozwiązania problemu.
W opinii prezesa KRRP to od rady prawników zależy, czy klient skorzysta z mediacji, a tymczasem "niektórzy prawnicy myślą, że być może w sporze sądowym zarobią więcej, szczególnie jeśli są wynagradzani w oparciu o stawki godzinowe".
W podobnym tonie wypowiadał się przewodniczący społecznej rady ds. alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów i sporów przy ministrze sprawiedliwości mec. Sylwester Pieckowski. Jego zdaniem potrzebny jest nowy model zawodu prawnika polegający na rozwiązywaniu sporów, a nie byciu "zacietrzewionym wojownikiem". Ocenił też, że prawnicy powinni być wynagradzani w zależności od wyników, a nie od czasu poświęconego sprawie.
"Jeżeli klient będzie zadowolony i sprawa zostanie rozwiązana szybko, to klient wróci do radcy później. Prawnik zarobi na kolejnych sprawach" - ripostowała Lisa Savitt z Waszyngtonu, która przyjechała do Warszawy w delegacji American Bar Association, największego stowarzyszenia prawników w USA.
Goście ze Stanów Zjednoczonych często zwracali uwagę, że zaletą mediacji jest poufność. Philip Bruner z prywatnej organizacji JAMS (Judicial Arbitration and Mediation Services), zajmującej się pozasądowym rozwiązywaniem sporów, podkreślał, że za mediacjami przemawiają też kwestie praktyczne - strony często chcą się dogadać, bo pragną dalej prowadzić wspólne interesy, a także oceniają, że mają małe szanse na wygraną w sądzie.
"Większość negocjacji, w których brałam udział, trwała jeden-dwa dni" - mówiła natomiast Savitt. Dodała, że do mediacji potrzebna jest mniej obszerna dokumentacja niż do procesu, a po wszystkim obie strony mają szansę odejść od stołu negocjacyjnego bez poczucia porażki.
Wiceminister gospodarki Mariusz Haładyj zauważył, że mediacje mogą być metodą ograniczania zatorów płatniczych - jednego z problemów polskiej gospodarki.
Prezes centrum mediacyjnego przy Naczelnej Radzie Adwokackiej adw. Katarzyna Przyłuska-Ciszewska oceniła, że podstawowym problemem w Polsce jest to, że zarówno klienci, jak i prawnicy nie widzą, co to jest mediacja. Jej zdaniem polscy prawnicy nie potrafią też oszacować, ile ich klienci zaoszczędzą, jeśli skorzystają z drogi polubownej. "W polskim sądownictwie nie można powiedzieć klientowi, ile będzie trwała sprawa i pełne ryzyko tego bierze na siebie klient" - mówiła Przyłuska-Ciszewska.
Alternatywne metody rozwiązywania konfliktów i sporów od lat promuje Ministerstwo Sprawiedliwości. Ostatnia kampania promująca mediacje została przeprowadzona w sierpniu 2012 r. Dwa miesiące później już po raz piąty obchodzono w Polsce Międzynarodowy Dzień Mediacji.
W polskim prawie karnym mediacje stosowane są od 1998 r., a od końca 2005 r. obowiązują przepisy dotyczące mediacji w sprawach cywilnych. Od ponad dziesięciu lat w polskim prawie istnieje też możliwość skorzystania z mediacji w sprawach nieletnich. (PAP)
ral/ itm/ mhr/
