Po raz pierwszy prezentowany w stolicy obraz Jana Matejki "Zakuwana Polska" i pamiątki z powstania styczniowego, m.in. pieczęcie oddziałów i żałobna biżuteria, znalazły się na wystawie otwartej w poniedziałek w Kordegardzie przez prezydenta Bronisława Komorowskiego.
Ekspozycja "1863-2013. 150. rocznica Powstania Styczniowego" została zorganizowana z inicjatywy prezydenta przez Narodowe Centrum Kultury. Jej współorganizatorami są: Fundacja XX. Czartoryskich i Muzeum Narodowe w Krakowie.
O znaczeniu idei i symboliki powstania styczniowego mówił prezydent podczas otwarcia wystawy, które miało miejsce w przeddzień 150. rocznicy wybuchu powstania.
Zwiedzający wystawę mogli obejrzeć - po raz pierwszy prezentowany w Warszawie - obraz Jana Matejki "Zakuwana Polska" (inna nazwa "Polonia. Rok 1863"). To jedno z wcześniejszych dzieł Matejki, namalowane bezpośrednio po upadku powstania, w 1864 roku. Przedstawia trzy kobiety, symbolizujące Polskę, Litwę i Ruś, z których pierwsza zakuwana jest w kajdany w sprofanowanym przez carskich żołnierzy kościele. Obraz pochodzi z kolekcji Fundacji Czartoryskich w Krakowie.
Wraz z nim na wystawie prezentowane są kopie rysunków Artura Grottgera z cyklów "Polonia", "Lithuania" i "Wojna". Towarzyszy im kolekcja pamiątek z okresu powstania: pieczęcie oddziałów powstańczych oraz Rządu Narodowego, popularna po upadku powstania tzw. żałobna biżuteria powstańcza, pamiątkowe medale, a także portret księcia Władysława Czartoryskiego, powstańczego emisariusza przy rządach Francji, Anglii, Włoch, Szwecji i Turcji.
Interesującą historię ma prezentowana na wystawie bandera, przeznaczona dla zakupionego w imieniu władz powstańczych okrętu Princess. Po zmianie nazwy na Kiliński lub Kościuszko miał on stanowić zalążek polskiej marynarki wojennej. Został jednak szybko skonfiskowany przez marynarkę hiszpańską na skutek interwencji ambasady rosyjskiej, a jego załogę internowano. Bandera - wraz z archiwum i pieczęciami rządu powstańczego - przechowała się do okresu powojennego w Hotelu Lambert, paryskiej siedzibie księcia Czartoryskiego.
Zgromadzonym pamiątkom towarzyszy specjalnie przygotowana prezentacja multimedialna, w której wykorzystano m.in. dwa przedwojenne filmy fabularne "Rok 1863" i "Wierna rzeka", przybliżająca losy powstania oraz znaczenie i formy czczenia zrywu i jego uczestników w okresie międzywojennym. Przygotowano także folder przestawiający rys historyczny powstania.
Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających od 22 stycznia do 17 lutego. (PAP)
akn/ abe/ jra/
