Sądy administracyjne to nietypowe sądy, do których obywatel na ogół chodzi z nadzieją, a urzędnicy z obawami i niech tak zostanie - powiedział prezydent Bronisław Komorowski w poniedziałek podczas Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zapowiedział też konsultacje z siłami politycznymi w sprawie projektu zmian w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, nad którym trwają prace w prezydenckiej kancelarii.
Komorowski mówił o roli "strażnika legalności działań administracji", jaką pełni NSA. "Sądy administracyjne to takie nietypowe sądy, do których obywatel na ogół wchodzi z nadzieją, urzędnicy na ogół z obawami i niech tak zostanie" - powiedział.
W ocenie prezydenta działalność orzecznicza stanowi ważny wkład sądownictwa administracyjnego w umacnianie państwa. Mianem "stałej bolączki" określił "brak zgodności całego orzecznictwa w wymiarze sądownictwa polskiego". Chodzi, jak mówił, "o brak jasności co do tego, czy stosowane kryteria będą zawsze i wszędzie takie same".
"Sąd administracyjny pełni rolę narzędzia skutecznie powściągającego i równoważącego władzę wykonawczą na różnych szczeblach" - mówił Komorowski. Odnotował zauważalne w dotychczasowym kierunku orzecznictwa poszerzanie ochrony praw jednostki, występujące zarówno w rozstrzygnięciach NSA, jak i w orzeczeniach wojewódzkich sądów administracyjnych.
Prezydent powiedział też o skutecznym, jego zdaniem, ograniczaniu praktyki organów podatkowych, opartej na prostej zasadzie, że w razie wątpliwości wszystko jest rozstrzygane zawsze na korzyść fiskusa. Jak mówił, zmiana tych proporcji jest rzeczą istotną. Wspomniał też o poszerzeniu prawa dostępu do sądu. "Na aprobatę zasługują też różne formy bezpośredniego stosowania konstytucji, coraz częściej dostrzegane w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych" - mówił.
"Wszyscy zdajemy sobie sprawę, jak istotne w naszym codziennym życiu (...) jest poczucie, że właściwie rozumiemy nałożone na nas obowiązki oraz znamy przysługujące nam uprawnienia" - powiedział prezydent.
Jak ocenił, kluczem jest większa jedność w systemie orzecznictwa, ale i stabilność prawa. "To też jest problem, z którym będziemy musieli się jeszcze długo mierzyć" - ocenił. Dlatego, jak mówił, trzeba stabilizować prawo i czynić je bardziej wiarygodnym.
Według prezydenta to właśnie NSA poprzez działalność uchwałodawczą w dużym stopniu przyczynia się do poprawiania świadomości prawnej i tzw. pewności prawa. "Dlatego też z uznaniem, zadowoleniem i wdzięcznością przyjmuję rosnącą aktywność NSA w tym właśnie względzie" - powiedział.
Zwrócił też uwagę na instytucję sygnalizacji umożliwiającą sądom administracyjnym dyscyplinowanie organów administracji publicznej. "Możliwości zasygnalizowania przez sąd istotnych naruszeń prawa zauważanych w toku rozpoznawania spraw w moim przekonaniu jest niesłychanie ważnym instrumentem umożliwiającym swoiste wymuszanie przestrzeganie przepisów przez organy administracji" - ocenił prezydent.
Jego zdaniem wykorzystując postanowienia sygnalizacyjne, sądy administracyjne mogą realnie wpływać na poprawę funkcjonowania całości procedur administracyjnych. "To szczególnie ważne w niełatwych ze swojej natury relacjach państwo-obywatel" - mówił.
Komorowski podkreślił, że "dyscyplinowanie organów administracji publicznej poprzez instytucję sygnalizacji dobrze służy ochronie praw jednostki".
Odnosząc się do perspektywy zmian w prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, prezydent podkreślił, że "z największą akceptacją" przyjął propozycję, by skorzystał ze swoich uprawnień, zgłaszając inicjatywę ustawodawczą w tej kwestii.
"Wiem, że środowisko jest zainteresowane perspektywą zmiany ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Chciałem państwa zapewnić, że z największą akceptacją przyjąłem propozycję, by prezydent skorzystał ze swoich uprawnień zgłaszając tę inicjatywę ustawodawczą. Ona jest w trakcie opracowywania w kancelarii i chcę państwa zapewnić, że absolutnie akceptuję główne kierunki proponowanych zmian, ale dla ostrożności, natury nie tylko politycznej, (...) sprawa musi być zbadana w parlamencie" - powiedział.
Projekt, nad którym w kancelarii trwają prace, zmierza do zwiększenia skuteczności i sprawności sądowej kontroli administracji publicznej. Komorowski zapowiedział konsultacje z siłami politycznymi w sprawie tego projektu, które zostaną połączone z konsultacjami w sprawie projektu nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Jak mówił, chodzi o to, by zagwarantować "bezpieczeństwo, co do szczęśliwego zakończenia procesu legislacyjnego".
"Mam nadzieję, że niedługo będziecie państwo mogli uzyskać informacje o tym, jakie są efekty tych konsultacji (...). Ja nie widzę jakiś większych zagrożeń, ale zasady są zasadami, tam gdzie dotykamy fundamentu, fundamentem jest system prawny, to (...) sprawę trzeba skonsultować z klubami parlamentarnymi" - powiedział.
Projekt w sprawie TK został opracowany w Trybunale i przekazany prezydentowi w celu rozważenia wystąpienia z inicjatywą ustawodawczą. Projekt zakłada zmiany w zasadach wyboru sędziów TK i bardziej przejrzystą procedurę wyłaniania kandydatów oraz usprawnienie postępowań przed Trybunałem. (PAP)
hgt/ eaw/ ura/
