Stany Zjednoczone to kraj, który musi utrzymać dominującą pozycję w świecie, Rosja musi pójść w kierunku Zachodu, a interes Polski polega na jak najpełniejszej integracji z Unią Europejską - uważa znany politolog, doradca prezydentów USA prof. Zbigniew Brzeziński.
W piątek wieczorem prof. Brzeziński gościł w Warszawie na spotkaniu promującym jego autoryzowaną biografię, którą napisał historyk specjalizujący się w polityce USA okresu zimnej wojny, Patrick Vaughan.
Wśród najistotniejszych politycznych zmian na świecie początku XXI w. Brzeziński wymienił osłabienie pozycji USA i krajów Unii Europejskiej w stosunku do reszty świata. "Dominacja świata przez Zachód, która istniała przez 500-600 lat, w dużym stopniu dobiega do końca" - mówił politolog. Jak stwierdził, wiąże się to z odmiennym postrzeganiem historycznej roli Zachodu przez inne kraje. "Kolonializm, imperializm, wyzysk - to są pojęcia, które dominują tam w narracji historycznej" - dodał.
Profesor zwrócił uwagę, że pozaeuropejskie kraje nadal widzą w USA i Europie "winnych" ich gorszej sytuacji gospodarczej i politycznej. "Ameryka, która była w pewnym sensie wyzwaniem dla sumienia świata, stała się w ostatnim dziesięcioleciu obiektem bardzo rozpowszechnionej antypatii" - mówił.
W jego ocenie, osłabienie roli USA może okazać się groźne, ponieważ nie ma obecnie kraju, który mógłby zastąpić je w prowadzeniu stabilizującej świat polityki zagranicznej. "Kryzys Ameryki stanie się kryzysem światowym" - podkreślił Brzeziński, precyzując, że brak dominującej roli USA w świecie mógłby spowodować "wielki bałagan, różnego rodzaju konflikty, kryzys gospodarczy oraz rozgrywki na tle politycznym i religijnym".
Zastrzegł jednak, że militarna przewaga USA, która w świecie może odegrać stabilizującą rolę, nadal jest olbrzymia. "Mało osób zdaje sobie sprawę, że Ameryka na budżet wojskowy wydaje więcej niż wszystkie państwa razem wzięte w świecie" - zauważył Brzeziński. "Ameryce nie zagraża wojna, ale zagrażają jej poszczególne małe wojenki, które są bardzo kosztowne finansowo i moralnie" - dodał.
W opinii Brzezińskiego, w obecnej sytuacji także Rosja musi pójść w kierunku zbliżenia z krajami Unii Europejskiej. "W sprawie Rosji jestem optymistą, ponieważ jestem pesymistą co do jej możliwości osiągnięcia dawnych celów o charakterze imperialnym (...). Rosja nie ma wyboru. Musi pójść w kierunku Zachodu" - podkreślił politolog. Uzasadniał, że wiąże się to z faktem, że w coraz większym stopniu światowym graczem stają się Chiny, które są w bezpośredniej bliskości z wschodnimi granicami Rosji.
"W ciągu 20-25 lat nie będziemy mówić o Rosji jako o kraju, który nie kieruje się ambicjami imperialnymi" - ocenił Brzeziński.
Dla Polski - zdaniem politologa - jej najważniejszym interesem narodowym jest dalsze pogłębianie integracji, politycznej i gospodarczej, z Unią Europejską. Jak mówił, kluczowe w tej sprawie są dobre relacje Polski i Niemiec oraz utrzymanie sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi. "A poza tym w miarę możliwości montowanie wewnątrz Europy czegoś w rodzaju lobby środkowo-europejskiego (...), zmontowanie tego rodzaju koalicji pod delikatną egidą Polski, ale nie nominowanie siebie jako kierownika tej koalicji, tylko w sposób delikatny współdziałanie z krajami bałtyckimi, z Węgrami, z Czechami. To mogłoby stworzyć poważny wpływ na politykę Unii, a wciąż tego nie ma" - mówił Brzeziński.
Zdaniem obecnego na piątkowym spotkaniu autora biografii Brzezińskiego, Patricka Vaughana, życiową ambicją polskiego doradcy prezydentów USA było wyzwolenie Polski spod kontroli radzieckiej. Uważał, że to wymaga zmiany polityki Stanów Zjednoczonych wobec Europy Wschodniej, o czym przekonywał już prezydenta Johna Kennedy'ego jako 28-letni profesor Harvardu.
W książce Vaughan postawił tezę, że poprzez postawę bierności podczas radzieckiej demonstracji siły w Europie Wschodniej w latach 1956 i 1968, Stany Zjednoczone dały Związkowi Radzieckiemu coś w rodzaju zielonego światła do inwazji na Węgry i Czechosłowację. Brzeziński uważał, że to była błędna strategia. Kiedy w sierpniu 1980 r. powstała "Solidarność", Brzeziński bardzo jasno dał do zrozumienia, że Stany Zjednoczone zrobią wszystko, aby ją utrzymać i że radziecka inwazja będzie miała poważne konsekwencje dla Moskwy. Solidarność przetrwała i umocniła się, torując drogę bezkrwawej rewolucji 1989 roku.
Zbigniew Brzeziński urodził się 28 marca 1928 r. w Warszawie, do szkoły podstawowej chodził w Przemyślu. W 1938 roku, w wieku 10 lat, wyjechał do Kanady, gdzie jego ojciec został skierowany na placówkę dyplomatyczną. Tam rodzinę Brzezińskich zastała wojna. Zdecydowali się pozostać na emigracji po dojściu komunistów do władzy w Polsce. Brzeziński studiował nauki polityczne i ekonomię na uniwersytecie McGill w Montrealu, w 1953 roku obronił doktorat z nauk politycznych na Harvardzie, gdzie był wykładowcą do 1960. W 1958 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Jest twórcą powołanego na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku Instytutu Badań nad Przemianami Międzynarodowymi.
W latach 1977-1981 Brzeziński był doradcą do spraw bezpieczeństwa prezydenta USA Jimmiego Cartera i w tym czasie wywierał znaczący wpływ na amerykańską politykę zagraniczną. Postulował zaangażowanie USA w popieranie antysowieckiej partyzantki w Afganistanie i antykomunistycznego ruchu Solidarności w Polsce. Niepowodzeniem zakończyła się natomiast jego polityka wobec Iranu, w tym próba odbicia zakładników przetrzymywanych przez tamtejszych rewolucjonistów w ambasadzie USA w Teheranie. Z perspektywy czasu jednak, Zbigniew Brzeziński uznawany jest za jednego z najwybitniejszych i najskuteczniejszych doradców prezydenckich ds. bezpieczeństwa narodowego (National Security Advisor) w nowoczesnej historii Stanów Zjednoczonych. Zbigniew Brzeziński był zwolennikiem budowy w Polsce elementów tzw. tarczy antyrakietowej. Obecnie doradza prezydentowi Obamie.
Książka "Zbigniew Brzeziński" ukazała się nakładem Świata Książki w serii Autorytety. (PAP)
nno/ gma/
