"Przebudzenie" - taki tytuł nosi wystawa XVII-, XVIII- i XIX-wiecznych map, planów i rysunków ze zbiorów klasztoru sióstr wizytek w Warszawie. Wystawa została otwarta w poniedziałek w Międzynarodowym Dniu Ochrony Zabytków w warszawskim Pałacu Krasińskich.
"Plany, rysunki, jakie można zobaczyć na wystawie, spoczywały, spały sobie spokojnie w zamknięciu przez kilkaset lat. Teraz po raz pierwszy opuściły mury klasztoru, by pokazać się publicznie. To przebudzenie jest chwilowe, plany niedługo z powrotem wrócą do klasztoru" - tak wyjaśnił tytuł wystawy jej kurator Hubert Kowalski. Jak zaznaczył, tytuł odnosić można też do skutków konserwacji, której zostały poddane i która przywróciła im drugie życie.
Konserwacja była efektem podpisania porozumienia na przeprowadzenie prac konserwatorskich między prezydentem Warszawy Hanną Gronkiewicz-Waltz, dyrektorem Biblioteki Narodowej Tomaszem Makowskim i siostrą przełożoną zakonu Jadwigą Teresą Miziołek.
Pracom poddano 84 obiekty. 12 najcenniejszych z nich można obejrzeć na wystawie. Wśród nich są ręcznie rysowane mapy, plany i rysunki architektoniczne, m.in. mapy terenów należących do zakonu, projekt przebudowy fasady kościoła, pomiar fasady oraz widok frontonów domów przy Krakowskim Przedmieściu należących do wizytek.
Na wystawie pokazano też miedzioryt będący specjalnie dla sióstr zakonnych opracowaną planszą do gry - pobożną wersją popularnej w XVII wieku gry w gąskę. Na planszy znajdują się 63 pola; początek gry to "Wejście do zakonu", a koniec to "Sala zaślubin z Barankiem Bożym". Gracz porusza się po planszy zgodnie z wynikiem rzutu kostką. Po drodze mija lub zatrzymuje się na specjalnie wyróżnionych polach odpowiadających cnotom lub różnym świętym. Na planszy są też pola cofające gracza, np. rekolekcje, rachunek sumienia. Zgodnie z regułami gry, spisanymi na środkowej części planszy, premie i fanty to modlitwy w intencji dusz cierpiących w czyśćcu.
Kompleksowa konserwacja i digitalizacja całego zbioru map i rysunków należących do wizytek została sfinansowana przez Urząd m.st. Warszawy.
Zakon Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (łac. Ordo Visitationis Beatae Mariae Virginis), zwanych potocznie wizytkami, założony został w 1610 r. na terenie księstwa Sabaudii przez św. Franciszka Salezego i św. Joannę Franciszkę Fremyot de Chantal. Jest zakonem kontemplacyjnym, klauzurowym, opartym na regule św. Augustyna.
Warszawski klasztor sióstr wizytek jest najstarszym domem zakonu w Polsce. Pierwszych dwanaście zakonnic z przełożoną Marią Katarzyną de Gletain przybyło do Warszawy latem 1654 roku na życzenie królowej Ludwiki Marii Gonzagi, małżonki Jana Kazimierza. To właśnie staraniem królowej został wzniesiony i uposażony pierwszy drewniany kościół i klasztor przy Krakowskim Przedmieściu, w bliskim sąsiedztwie rezydencji królewskiej - zwanej Villa Regia, a później Pałac Kazimierzowski.
Obecny, późnobarokowy kościół klasztorny, pod wezwaniem Opieki św. Józefa Oblubieńca Niepokalanej Bogurodzicy Maryi, został wzniesiony przy Krakowski Przedmieściu w latach 1728-1761 według projektu Karola Baya. Fundatorką budowli była Elżbieta Helena Sieniawska, a później jej córka Maria Zofia Czartoryska. Autorem zwieńczenia fasady i wielkiego ołtarza świątyni jest Efraim Schroeger.
"Klasztor wizytek wraz z kościołem - pomimo kataklizmów, jakie w ciągu ostatnich 350 lat przetaczały się przez Warszawę - zachował zdumiewające bogactwo bezcennych zabytków" - zauważył Kowalski. Według niego, obiekty poddane ostatnio konserwacji to ułamek zbiorów należących do sióstr.
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków, obchodzony 18 kwietnia na całym świecie, został ustanowiony przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków (ICOMOS) w 1983 roku i wpisany przez UNESCO do rejestru ważnych imprez o znaczeniu światowym. Celem Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków jest przede wszystkim przybliżenie społeczeństwu problemów ochrony spuścizny minionych pokoleń. W Polsce ideą obchodów jest m.in. prezentowanie dóbr kultury o istotnym znaczeniu dla europejskiego i światowego dziedzictwa kulturowego.
Wystawa w Pałacu Krasińskich będzie czynna do 4 maja. (PAP)
dsr/ hes/
