Opisy pięciu tras samochodowych zawiera bogato ilustrowany przewodnik "Świętokrzyski Szlak Architektury Drewnianej" autorstwa Romana Mirowskiego wydany przez Świętokrzyski Urząd Marszałkowski.
Cztery trasy prowadzą turystów do prawie 50 miejscowości w regionie świętokrzyskim, w których zobaczyć mogą drewniane zabytki. Piąta trasa, tzw. Pętla Kielecka, pokazuje obiekty w stolicy regionu i graniczących z nią wsiach.
Najliczniejszą grupą drewnianych zabytków zgromadzonych na świętokrzyskim szlaku są obiekty sakralne - kościoły, kaplice, dzwonnice. Autor wylicza w przewodniku, uwzględniając trudności z precyzyjđnym datowaniem, że w regionie jest 14 drewnianych kościołów XVII-wieczđnych i starszych, 16 - XVIII-wiecznych, dwa kościoły i pięć kaplic z wieku XIX, a siedem kościołów - z wieku XX.
Mirecki podkreśla, że w Zborówku koło Pacanowa stoi kościół nazywany "najstarszym w Polsce z pewnie datowađnych". Być może jest on także "najstarszym z zachowanych". Zbudowany został w 1459 roku. Data ta wyryta została na belce, a potwierdziły ją badania dendrochronologiczne.
Według autora, kilkanaście drewnianych kościołów zaliczyć można do grupy wybitnych - albo za sprawą wieku, albo unikalności, albo wysokiego poziomu ich architektury. Do najstarszych drewnianych należy - obok tego w Zborówku - kościółek z Chotelka koło Buska wybudowany w 1527 roku. Stare i bardzo interesujące co do formy są kośđcioły reprezentujące typ małopolski: w Glinianach, Kossowie, buski kościółek św. Leonarda, a także kościoły w Strzegomiu i Niekrasowie. Z obiektów barokowych najwybitniejszym przykładem jest kościół z Mnichowa.
Wśród najciekawszych dzwonnic Mirecki wymienia dzwonnicę typu "obronnego" w Beszowej i obiekt z Mieronic. Niezwykle interesującą i całkowicie unikalną (nie ma takiej drugiej w Polsce) jest dzwonnica-brama w Krynđkach, zarówno, jeśli chodzi o jej bryłę, jak i z uwagi na bogatą dekorację snycerską. Sporo zachowało się w regionie drewnianych kapliczek.
Autor zauważa, że niewiele zostało drewnianych dworów, chałup czy domów miejskich. Przykładem wiejskiego domostwa jest chałupa w Kakoninie, a zagrodę zamożnego gospodarza turyści zobaczą w Bodzentynie na przykładzie zagrody Czerniđkiewiczów. Jedynym w miarę zwartym i nienajgorzej zachowanym zespołem zabudowy małomiasteczkowej jest natomiast ulica Głowackiego w Daleszycach.
Na szlaku znalazły się dwa dworki: dworek Laszczyków w Kielcach, w którym mieści się dyrekcja Muzeum Wsi Kieleckiej, oraz przeniesiony do skansenu w Tokarni dworek z Suchedniowa. Relikty zabudowy uzdrowiskowej ocalały w Busku-Zdroju. Przykładem obiektów przemysłowych jest dawna kuźnica w Starej Kuźnicy koło Końskich.
Ważnym elementem szlaku jest Park Etnograficzny Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni, gdzie znajduje się m.in. sektor małomiasteczkowy, zagrody chłopskie, dwór, kościół z dzwonnicą i plebanią ze spichlerzem, organistówka, wiatraki i kuźnia.
Dokładne opisy tras ilustrowane są w przewodniku mapami i zdjęciami zabytkowych obiektów. Wstępny opis opatrzony został wiadomościami na temat różnych stylów w architekturze drewnianej i rysunkami. Jest też słownik terminów architektonicznych.
Publikacja zawiera nie tylko wiadomości o zabytkach, ale także krótkie opisy atrakcji turystycznych znajdujących się w pobliżu. Są w niej też niezbędne dla turystów informacje o bazie noclegowej i gastronomicznej.
Przewodnik posłuży jako wydawnictwo promocyjne Świętokrzyskiego Urzędu Marszałkowskiego, będzie bezpłatnie rozdawany na targach turystycznych i imprezach promocyjnych, pojawi się także w Centrum Informacji Turystycznej w Kielcach.
Publikacja jest też dostępna w internecie, na stronie Świętokrzyskiego Urzędu Marszałkowskiego . (PAP)
agn/ hes/
