Magdalena Grochowska została laureatką Nagrody Historycznej "Polityki" w dziale prac naukowych za biografię "Jerzy Giedroyc". Za debiut wyróżniono Zofię Wóycicką, autorkę książki o sporach wokół nazistowskich obozów koncentracyjnych. Nagrody wręczono we wtorek w Warszawie.
Grochowska "przyrównała pracę nad swą książką do wędrówki po labiryncie i to takiej, której nigdy nie będzie można zakończyć" - mówił podczas wtorkowej uroczystości wręczenia nagród członek jury prof. Wiesław Władyka. W jego opinii, książka Grochowskiej to "solidna biografia i zarazem reportaż historyczny, którego jedną z najważniejszych wartości jest wywoływanie źródeł, a nie tylko ich odczytywanie".
W dziale prac naukowych i popularnonaukowych za debiut nagrodzono Zofię Wóycicką, autorkę książki "Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady" (TRIO). Jak podkreślił Marian Turski, członek jury nagrody i przewodniczący Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, "głównym przedmiotem książki Wóycickiej jest polityka historyczna Polski Ludowej i próby legitymizacji władz komunistycznych".
"Proces zapamiętywania nie zależy tylko od nas samych. O naszą pamięć rywalizują grupy interesów, instytucje upamiętnienia, partie polityczne. To, co pamiętamy o nazistowskich obozach, także stanowiło przedmiot dyskusji, sporów, wreszcie politycznej manipulacji. Autorka pokazuje, jak w drugiej połowie lat 40. początkowo spontanicznie kształtowała się pamięć zbiorowa o takich miejscach jak Majdanek czy Oświęcim" - podkreślił dr Marcin Zaremba, członek jury.
W kategorii pamiętniki, relacje i wspomnienia nagrodę przyznano Danielowi Kadłubcowi za opracowanie i wstęp do książki "Jan Szczepański. Dzienniki z lat 1935-1945" (Galeria Na Gojach, Ustroń).
"Intymne dzienniki z czasów młodości pokazują człowieka, ambitnego i refleksyjnego" - ocenił prof. Włodzimierz Borodziej, członek jury nagrody.
"Biografię miał nietypową. Pracę doktorską obronił w czerwcu 1939 r. Nie podpisał volkslisty i zgłosił się dobrowolnie do pracy w Rzeszy. Opis jego życia w Wiedniu 1942-45 to najbardziej egzotyczne świadectwo polskiego robotnika czasu wojny, jakie czytałem. Przez cały ten okres pilnie się uczył. +W Polsce - zanotował we wrześniu 1944 r. - potrzebni będą ludzie znający języki i wykształceni+" - mówił Borodziej.
W dziale wydawnictw źródłowych nagrodą uhonorowano: Zbigniewa Karpusa, Iwana I. Kostiuszkę, Waldemara Rezmera i Ewę Rosowską za opracowanie książki "Polscy jeńcy wojenni w niewoli sowieckiej w latach 1919-1922. Materiały archiwalne" (Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych).
W opinii Mariana Turskiego, nagrodzona książka wpisuje się w aktualny dyskurs o stosunkach polsko-rosyjskich. "Przy okazji wizyty premiera Putina na Westerplatte pojawił się ponownie wątek jeńców radzieckich w Polsce z okresu wojny w 1920 r. Przez długie lata w Polsce i Rosji prowadzono oddzielne badania na ten temat. (...) Nagrodzony tom jest owocem polskich i rosyjskich poszukiwań w archiwach po obu stronach granicy (...). Przebadano nowe archiwalia, przeprowadzono uzupełniającą kwerendę i w Rosji, i w Polsce. Do druku zakwalifikowano 311 dokumentów, opracowane są wzorowo" - zaznaczył Turski.
Nagrody Historyczne "Polityki" to najstarsza przyznawana w Polsce nagroda dla książek historycznych. Po raz pierwszy nagrody zostały przyznane w 1959 r. Pierwszym laureatem został żołnierz Armii Krajowej Zygmunt Klukowski za książkę pt. "Dziennik z lat okupacji". Nagrody ogłaszano co roku, z wyjątkiem dwukrotnej przerwy - raz w latach siedemdziesiątych, gdy władze PRL zawiesiły tę nagrodę, ponieważ redakcja nie uległa naciskowi, by zmienić kandydatów do nagrody oraz jurorów, a po raz drugi - w latach 1981 i 1982, gdy "Polityka" nie chciała przyznać nagród w warunkach stanu wojennego.
Laureatami tej nagrody byli m.in. Władysław Bartoszewski, Andrzej Garlicki, Andrzej Paczkowski, Franciszek Ryszka, Janusz Tazbir, Marian Brandys, Jacek Kuroń, Mieczysław Rakowski i Jerzy Eisler. (PAP)
agz/ hes/ mag/
