Dokumenty, portrety, broń z XVII i XVIII w. oraz monety będące w tym czasie w obiegu oglądać można od piątku na wystawie w muzeum w Radomiu. Ekspozycja zorganizowano w ramach obchodów 400-lecia ustanowienia w tym mieście Trybunału Skarbowego Koronnego.
Trybunał Skarbowy Koronny to najwyższa izby obrachunkowa Korony I Rzeczypospolitej. Instytucję tę przedstawiono w pierwszej części wystawy, głównie poprzez portrety osobistości trybunalskich i dokumenty dotyczące działalności Trybunału.
Wystawa w Muzeum im. Jacka Malczewskiego nosi tytuł "Sarmacki skarb. Trybunał Skarbowy Koronny w Radomiu 1613-1763". Otwiera ją dokument Ordinatio Ivdicior: Tribunal Radom z 1614 r., powołujący Trybunał Koronny Skarbowy. Pokazane są też uchwały sądu głównego Trybunału Skarbowego z lat 1717-1727, akta Komisji Generalnej Radomskiej z listą deputatów wyznaczonych na sejmie lubelskim w 1705 r., księgi metrykalne kościoła farnego Radomiu z nazwiskami prezydentów i marszałków trybunału, coroczne kosztorysy z utrzymania fortyfikacji kresowych.
W drugiej części wystawy zaprezentowano wojsko z XVII i XVIII w. "Trybunał Skarbowy Koronny w dużej mierze zajmował się bowiem sprawami wojskowymi, m.in. zaległymi żołdami" - podkreśla jeden z kuratorów wystawy Elżbieta Kwiecień. Dlatego ekspozycja ukazuje uzbrojenie różnych formacji wojskowych z tego okresu, m.in. husarii. Na wystawie zaprezentowane zostały: półpancerze husarskie z aplikacją krzyża kawaleryjskiego, szyszaki, koncerze, szable husarskie, pistolety oraz kopie skrzydeł husarskich, kopii i proporców. Wśród militariów znalazły się także używana w tym czasie broń biała m.in. szable, szpady, karabele i broń palna np. pistolety i arkebuzy.
Trzecią część wystawy stanowią monety, które były w obiegu w XVII i XVIII w., a także wagi, skarbonki, sakwy, beczki i skrzynie do przewożenia i przechowywania pieniędzy.
Trybunał Skarbowy Koronny został powołany na mocy konstytucji uchwalonej przez Sejm pod koniec roku 1613, jako komisja sejmowa, tzw. komisja radomska. Był najwyższą izbą obrachunkową Korony I Rzeczypospolitej i jednocześnie sądem skarbowym rozstrzygającym wszelkie sprawy związane z zaległościami finansowymi.
Trybunał zajmował się kontrolą wydatków i przychodów skarbu publicznego. Rozpatrywał m.in. skargi na poborców i dzierżawców dochodów, spory dotyczące dochodów i wydatków skarbu królewskiego, skargi żołnierzy w sprawie zaległego żołdu oraz skargi cywilów na rabunki wojskowe.
Trybunał początkowo obradował doraźnie w różnych miejscowościach, m.in. kilka razy w Radomiu. W XVIII w., kiedy przekształcono go w organ stały, Radom obrano za jego stałą siedzibę. Obrady trwały sześć tygodni. Odbywały się na nieistniejącym już radomskim zamku.
Na czele trybunału stali marszałek i prezydent. Deputaci do Trybunału Skarbowego wybierani byli spośród senatorów i posłów. Od 1667 r. zamiast posłów sejmowych wybierano deputatów z sejmików, a od drugiej połowy XVII w. deputatów wybierało również wojsko. W 1764 r. Trybunał Skarbowy Koronny został zastąpiony przez komisje skarbowo-wojskowe. (PAP)
ilp/ abe/
