Wojciech Smarzowski, reżyser "Róży", został uhonorowany za ten film Nagrodą im. Jerzego Zimowskiego, przyznaną przez Instytut Spraw Publicznych. Uroczystość odbyła się w czwartek w Warszawie, z udziałem m.in. prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz.
Laudację wygłosił krytyk filmowy, autor sztuk teatralnych i publicysta Michał Komar. Jak mówił, "Róża" Smarzowskiego to przypomnienie o konieczności "współodczuwania" i "bycia wrażliwym na drugiego człowieka".
Nagroda im. Zimowskiego przyznawana jest za działalność "na rzecz grup społecznych, które znalazły się w sytuacjach nadzwyczajnych, a w szczególności na rzecz migrantów i uchodźców".
Twórca "Róży" został wyróżniony za - jak napisano w uzasadnieniu - ukazanie w filmie "wydarzeń sprzed sześćdziesięciu lat, ale wciąż aktualnych - migranci, uchodźcy wciąż uciekają, z powodów politycznych, ale także przed przemocą, gwałtem i głodem".
"Smarzowski przywraca twarz i pamięć ofiarom tamtych wydarzeń, w szczególności kobietom, które potrafią zachować godność i siłę w obliczu nieustannego zagrożenia, gwałtów i innych aktów okrutnej przemocy" - podkreślono w uzasadnieniu. Odczytał je prezes Instytutu Spraw Publicznych i przewodniczący Kapituły Nagrody im. Jerzego Zimowskiego, Jacek Kucharczyk.
Wojciech Smarzowski, odbierając nagrodę, podkreślił, że film "Róża" został zrealizowany dzięki wspólnej pracy 150 osób. Zwrócił uwagę m.in. na autora scenariusza "Róży" Michała Szczerbica.
W kapitule, która przyznała nagrodę, oprócz Jacka Kucharczyka zasiadali m.in.: wdowa po Jerzym Zimowskim dziennikarka "Polityki" Janina Paradowska-Zimowska, pisarz i prawnik prof. Wiktor Osiatyński z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz europosłanka prof. Lena Kolarska-Bobińska.
W uroczystości udział wzięli m.in.: prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, minister spraw wewnętrznych Jacek Cichocki oraz Grzegorz Schetyna, Ryszard Kalisz, Marek Borowski. Odczytano listy gratulacyjne, m.in. od marszałek Sejmu Ewy Kopacz i ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego, którzy nazwali film Smarzowskiego "mistrzowskim" i "wstrząsającym".
Akcja "Róży", która do polskich kin trafiła w lutym, rozgrywa się na Mazurach tuż po II wojnie światowej, na terenie starego pogranicza polsko-pruskiego. Po zakończeniu wojny Mazury - w XIX wieku i w pierwszej połowie wieku XX poddawane silnemu naciskowi germanizacyjnemu - zostają włączone do Polski.
Rozpoczyna się proces repolonizacji miejscowej ludności. Ci Mazurzy, którzy czują się Niemcami, zaczynają wyjeżdżać do Niemiec. Jeśli chcą zostać, mają posługiwać się językiem polskim. W domostwach Mazurów osiedlają się nowi mieszkańcy, wśród nich polscy repatrianci ze Wschodu i osadnicy z Mazowsza.
Latem 1945 r. na teren Mazur dociera Tadeusz (w jego roli Marcin Dorociński). W sierpniu 1944 r. mężczyzna walczył w Powstaniu Warszawskim, był świadkiem śmierci własnej żony, zabitej w okrutny sposób. Po wyzwoleniu zawędrował na Mazury, postanowił bowiem przekazać wdowie pamiątki po żołnierzu Wehrmachtu, którego śmierci także był świadkiem. Tadeusz trafił do domu Róży (Agata Kulesza), a następnie poznał dramatyczną historię życia kobiety.
Nagroda im. Jerzego Zimowskiego przyznawana jest corocznie od 2008 roku. Jerzy Zimowski (1941-2007) był wieloletnim członkiem zarządu Instytutu Spraw Publicznych. W latach 1990-1996 był wiceministrem spraw wewnętrznych. "Wiele uwagi poświęcał tematyce migracji. Przez kilkanaście lat był członkiem Rady do Spraw Uchodźców. Z jego udziałem odbywały się pierwsze rozmowy o przystąpieniu Polski do strefy Schengen" - przypomina Instytut Spraw Publicznych.
Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody im. Jerzego Zimowskiego są m.in.: Małgorzata Gebert z Centrum Pomocy Uchodźcom przy Polskiej Akcji Humanitarnej i Stana Buchowska z Fundacji przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu "La Strada".(PAP)
jp/ abe/
