Ustanowienie przez Sejm 2014 r. Rokiem Jana Karskiego to "szansa na promocję Polski i dorobku emisariusza na całym świecie" - mówi PAP dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro. Jak dodaje, misję Karskiego należy nie tylko zapamiętać, ale i kontynuować.
24 kwietnia 2014 r. mija 100. rocznica urodzin Jana Karskiego - bohaterskiego emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego, który usiłował poinformować świat o Holokauście. Zgodnie z uchwałą sejmową przyjętą przez posłów w zeszłym tygodniu, rok 2014 będzie obchodzony w Polsce jako Rok Jana Karskiego.
"Dla Muzeum Historii Polski ustanowienie 2014 r. Rokiem Jana Karskiego jest bardzo dobrą wiadomością. Zabiegaliśmy o to już od 2010 r., kiedy uruchomiliśmy program +Jan Karski - Niedokończona misja+ - przypomina w rozmowie z PAP Kostro. Jak podkreśla, przyszłoroczne obchody Roku Karskiego "to szansa na promocję Polski i dorobku emisariusza na całym świecie".
W ramach programu "Jan Karski - niedokończona misja" działa m.in. serwis www.jankarski.org. Pod adresem www.karski.muzhp.pl muzeum udostępniło również pakiet edukacyjny "Jan Karski i jego czasy", a na platformie Google Cultural Institute - e-wystawę "Jan Karski. Bohater ludzkości".
Dyrektor MHP zwraca uwagę, że dzięki uruchomieniu wirtualnej ekspozycji o życiu i działalności Karskiego na Google Cultural Institute, jego losy mogą poznać osoby z różnych zakątków świata. "Ta wystawa jest czynna 24 godziny na dobę, przez siedem dni w tygodniu. Jest tłumaczona na wiele języków, m.in. możną ją wirtualnie zwiedzić w języku koreańskim czy chińskim. Wiele osób z całego świata korzysta z tego materiału" - tłumaczy Kostro.
Ponadto MHP zorganizowało wystawę "Jan Karski. Człowiek wolności", prezentowaną m.in. w Warszawie i we Wrocławiu oraz - w wersji anglojęzycznej - w siedzibie ONZ w Nowym Jorku.
MHP aktywnie uczestniczyło także w kampanii na rzecz pośmiertnego (Karski zmarł 13 lipca 2000 r.) uhonorowania polskiego emisariusza Medalem Wolności, najwyższym cywilnym odznaczeniem amerykańskim. Karski został nim uhonorowany w 2012 r. przez prezydenta USA Baracka Obamę.
Odnosząc się do recepcji myśli Karskiego na świecie Kostro podkreślił, że postać bohaterskiego kuriera ma kilka wymiarów. "Po pierwsze wymiar ludzki - Karski był człowiekiem o krystalicznej uczciwości i wielkiej odwadze; to także ważna postać ze względów edukacyjnych - losy Karskiego wiele mówią o stosunkach polsko-żydowskich w czasie wojny, o tragedii Holokaustu. Mówiąc o Karskim możemy także opowiadać o działalności Polskiego Państwa Podziemnego" - tłumaczy dyrektor MHP.
Jak dodaje, mechanizm jego funkcjonowania Karski opisał w książce "Tajne Państwo" wydanej w 1944 r. w USA ("Story of a Secret State"), z której wyłania się m.in. obraz ciężkiego losu Polaków w czasie niemieckiej okupacji. "Ta wiedza wielu ludziom w Polsce i na Zachodzie otwiera oczy" - zaznacza Kostro.
W jego opinii, choć Karskiemu, mimo prób, nie udało się doprowadzić do podjęcia przez przywódców Zachodu zdecydowanych kroków przeciwdziałających Holokaustowi, to jego misja jest warta nie tylko zapamiętania, ale i kontynuowania.
Z dyrektorem MHP zgadza się Ewa Wierzyńska, koordynatorka programu "Jan Karski - niedokończona misja". "Chcemy aby misja Karskiego była kontynuowana (...) dlatego rozpowszechniamy przesłanie płynące z jego działalności" - powiedziała PAP Wierzyńska dodając, że głównym celem działań MHP związanych z osobą Karskiego jest uświadomienie Polaków i cudzoziemców o znaczeniu działań polskiego kuriera dla zrozumienia historii II wojny światowej.
"Przesłanie Jana Karskiego można rozumieć wielorako, m.in. jako przekazywanie idei, że człowiek nie może stać obojętnie wobec zła, a także jako lekcję wychowania (...). Poprzez opowiadanie o nim MHP uważa, że przekazuje nie tylko bardzo ważną lekcję historię, ale także postawy obywatelskiej - postawy młodych ludzi wobec świata" - tłumaczy Wierzyńska.
Aby popularyzować dziedzictwo Karskiego - wyjaśnia - w przyszłym roku muzeum przygotuje wiele wydarzeń poświęconych emisariuszowi. Wśród inicjatyw, które odbędą się w Polsce, są m.in. Dni Karskiego - inicjatywa adresowana do lokalnych społeczności, w ramach której pokazywana będzie wystawa i filmy o kurierze, odbędą się warsztaty edukacyjne. Muzeum planuje także publikację nowego wydania "Tajnego państwa" Karskiego.
Poszerzeniu wiedzy o kurierze Polskiego Państwa Podziemnego służyć będą również konferencje naukowe w Warszawie, Brukseli, Paryżu, Berlinie, Rzymie, Waszyngtonie i Chicago poświęcone m.in. recepcji myśli Karskiego, znaczeniu jego misji na Zachód, a także odpowiedzialności społeczności międzynarodowej za bezpieczeństwo ludności cywilnej w czasie konfliktów zbrojnych. Sesje zorganizuje wspólnie z MHP Fundacja Edukacyjna Jana Karskiego, działająca w Polsce i w USA.
"Mamy zamiar docierać coraz głębiej do systemu edukacji o Holokauście. Chcemy to robić z konkretnymi materiałami, które pozwalają na opowiedzenie historii Jana Karskiego w bardziej pełny sposób niż to do tej pory było robione" - zwraca uwagę Wierzyńska.
Jak tłumaczy, w wątkach narracji o Holokauście w USA Karski pojawia przede wszystkim jako postać, która w pojedynkę chciała zatrzymać Zagładę Żydów; nie podkreśla się faktu, że działał on w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. "Nie był samotnym bojownikiem o sprawiedliwość, był przedstawicielem polskich władz - to jest bardzo mało znane w Ameryce. Tam stawia się za wzór postawę człowieka, który sprzeciwił się złu. Dla nas cała otoczka wokół Karskiego jest jednak ważna, gdyż tylko wtedy można zrozumieć rolę Polski w II wojnie światowej. W przeciwnym wypadku, Polska pozostaje miejscem, gdzie tylko dokonał się Holokaust, a - jak wiemy - nie jest to pełny obraz wojny" - wyjaśnia Wierzyńska.
Wyraziła nadzieję, że w Roku Karskiego przesłanie emisariusza trafi do jak największej ilości osób, a "polski bohater stanie się wspólną własnością całego świata".
W uchwale ustanawiającej rok 2014 Rokiem Jana Karskiego napisano, że przyszłoroczny jubileusz 100-lecia urodzin emisariusza "stanowi okazję do oddania hołdu jednemu z najwybitniejszych Polaków XX wieku, bohaterowi II wojny światowej, Sprawiedliwemu Wśród Narodów Świata, obywatelowi Stanów Zjednoczonych, Honorowemu Obywatelowi Państwa Izrael, często dziś określanemu jako +człowiek, który chciał powstrzymać Holokaust+".
Posłowie przypomnieli, że pełniąc rolę emisariusza Polskiego Państwa Podziemnego Karski dostarczył w 1942 r. przywódcom i rządom państw alianckich udokumentowany raport o tragicznej sytuacji i planowej eksterminacji Żydów prowadzonej przez niemieckich okupantów. W raporcie znajdowała się także prezentacja Polskiego Państwa Podziemnego oraz jego unikatowego charakteru w skali okupowanej Europy.
"Świadectwo życia, misji i dzieła uczyniło profesora Karskiego wybitną postacią w skali międzynarodowej, a bogate dziedzictwo, jakie pozostawił posiada wymiar ponadczasowy, będąc moralnym drogowskazem dla przyszłych pokoleń" - podkreślono w uchwale. (PAP)
wmk/ ls/
