W latach 2013-20 na swój program kosmiczny Rosja przeznaczy 2,1 bln rubli (ok. 70 mld dolarów) - wynika z przyjętego przez jej rząd państwowego programu rozwoju działalności kosmicznej do 2020 roku.
Dokument ten na swojej stronie internetowej opublikowała Federalna Agencja Kosmiczna (Roskosmos). Program ma być odpowiedzią na serię niepowodzeń, jakie w ostatnich latach spotkały Rosję w sferze kosmicznej.
Zakłada, że rosyjski przemysł rakietowo-kosmiczny do 2020 roku podwoi swoją produkcję w stosunku do 2011 roku, a udział Rosji w światowej produkcji sprzętu kosmicznego wzrośnie z 10,7 do 16 procent.
Dokument przewiduje, że w ciągu najbliższych ośmiu lat powstanie nowa rosyjska rakieta nośna Angara-A5 oraz że zakończona zostanie pierwsza i druga faza budowy kosmodromu Wostocznyj w obwodzie amurskim, na Dalekim Wschodzie Rosji.
Ponadto liczba rosyjskich aparatów kosmicznych (satelity, sondy itd.) powinna wzrosnąć do 113, a dokładność rosyjskiego systemu nawigacji satelitarnej Glonass - do 0,6 metra.
Program określa trzy priorytety Rosji w sferze kosmicznej. Pierwszy to zapewnienie Rosji gwarantowanego dostępu do kosmosu, rozwój techniki kosmicznej, technologii i usług, rozwój przemysłu rakietowo-kosmicznego i wykonanie międzynarodowych zobowiązań. Drugi to stworzenie aparatów kosmicznych dla nauki, a trzeci - loty załogowe.
"Uznanie pilotowanej kosmonautyki za trzeci priorytet związane jest z tym, że w okresie do 2020 roku podstawowe prace w tej sferze będą związane z kontynuowaniem eksploatacji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS)" - wyjaśniają autorzy programu.
Dokument zakłada również przyciągnięcie do branży kosmicznej kapitału prywatnego. Jako możliwe sfery partnerstwa państwowo-prywatnego wymienia m.in. łączność satelitarną, technologie nawigacyjne, produkcję części do sprzętu kosmicznego i budowę małych aparatów kosmicznych.
Powstający w pobliżu miasta Ugliegorsk kosmodrom Wostocznyj będzie służyć do wysyłania na orbitę ładunków komercyjnych i statków załogowych. Ma pozwolić Rosji na uniezależnienie się od kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie. Budowa kosmodromu Wostocznyj ruszyła w połowie 2012 roku. Start pierwszej rakiety stamtąd planowany jest na 2015 rok, a pierwszego statku załogowego - na 2018 rok. Koszty inwestycji szacuje się na 14 mld USD.
Natomiast Angara to seria modułowych rakiet nośnych, które są w trakcie budowy. Oczekuje się, że pierwszy start rakiety z tej rodziny nastąpi w pierwszym kwartale bieżącego roku. Modułowa konstrukcja, oparta na podobnych rozwiązaniach amerykańskich, pozwoli na swobodne dostosowanie mocy rakiety do konkretnych potrzeb, co obniży koszty jej eksploatacji.
Podstawowe wersje rakiety mają startować z kosmodromu Plesieck w obwodzie archangielskim, na północy Rosji. Wersje najcięższe - też z Plesiecka, a także z Bajkonuru, a w przyszłości również z kosmodromu Wostocznyj.
Glonass to z kolei rosyjski system nawigacji satelitarnej obejmujący swoim zasięgiem całą kulę ziemską. Ma stanowić konkurencję dla amerykańskiego GPS i europejskiego Galileo. Jego budowę rozpoczęto w grudniu 1976 roku. Z założenia powinien się składać z rozmieszczonych na trzech orbitach 24 satelitów (po 8 na każdej). Taką pełną funkcjonalność system osiągnął w grudniu 2011 roku.
W skład systemu wchodzą też: Główne Centrum Kontroli w Moskwie oraz cztery stacje monitorująco-śledzące - trzy w Rosji (w Petersburgu, Jenisejsku i Komsomolsku nad Amurem) oraz jedna na Ukrainie (Tarnopol).
W grudniu 2010 roku rosyjska rakieta nośna Proton-M zatopiła w Oceanie Spokojnym w rejonie Hawajów trzy satelity systemu nawigacyjnego Glonass. W lutym 2011 roku właściwej orbity nie osiągnął rosyjski satelita wojskowy Geo-IK-2, wyniesiony za pomocą rakiety Rokot. A w sierpniu tego samego roku niepowodzeniem zakończyło się wystrzelenie rakiety Proton-M z satelitą telekomunikacyjnym Express-AM4.
Również w sierpniu 2011 roku runął na ziemię tuż po starcie z kosmodromu Bajkonur bezzałogowy transportowy statek kosmiczny Progress, który miał dostarczyć na ISS kilkutonowy ładunek: sprzęt i żywność. W listopadzie 2011 roku fiaskiem zakończyła się misja rosyjskiego marsjańskiego próbnika Fobos-Grunt, który miał pobrać próbki gruntu Fobosa - jednego z dwóch naturalnych miniaturowych księżyców Marsa. W następnym miesiącu na Syberii, po nieudanej próbie wyniesienia na orbitę przez rakietę nośną, rozbił się rosyjski wojskowy satelita telekomunikacyjny Meridian. Miał on ułatwić łączność pomiędzy statkami i samolotami w Arktyce; został wystrzelony z kosmodromu Plesieck.
Natomiast w 2012 roku niepowodzeniem zakończył się start rosyjskiej rakiety nośnej Proton-M z dwoma satelitami telekomunikacyjnymi - rosyjskim i indonezyjskim.
Z Moskwy Jerzy Malczyk (PAP)
mal/ jo/ kar/
