Rozważenie możliwości wprowadzenia mediacji w sprawach o wywłaszczenia w związku z prowadzeniem inwestycji m.in. drogowych postuluje Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz.
Lipowicz powiedziała, że będzie przygotowywać oficjalne wystąpienie dotyczące ewentualnego dopuszczenia mediacji w sprawach o wywłaszczenia oraz prowadzenia "działań wyprzedzających" ewentualne konflikty w tych sytuacjach.
"Jeśli wiemy, że gdzieś będzie budowana trasa, to z góry możemy powiedzieć, że będą konflikty, będą skargi, a prawo zabrania klasycznej mediacji przy wywłaszczeniach" - powiedziała prof. Lipowicz na konferencji prasowej w czwartek w Lublinie.
Jak tłumaczyła, chodziłoby o możliwość dobrowolnego, polubownego załatwienie sprawy wywłaszczenia, ale z odpowiednim nadzorem, tak, aby nikomu nie działa się krzywda, np. aby nie doszło do zapłacenia ludziom starszym czy nieporadnym zaniżonych kwot odszkodowania.
Sprawa ta wiąże się z dużą liczbą skarg, które napływają do RPO m.in. od mieszkańców Lubelszczyzny; dotyczą one opóźnień i przedłużających się procedur wywłaszczenia i wypłacania odszkodowań za zburzone domy i przejęte grunty pod budowane drogi, np. ekspresową S-17. Duża liczba tych spraw, konieczność wykonania różnych ekspertyz powodują, że nieraz urzędnikom trudno dotrzymać terminów. W sytuacji, gdy któryś z właścicieli nie zgadza się np. z wyceną i składa odwołanie, cała procedura wypłacania odszkodowań jeszcze bardziej się wydłuża i to dla wszystkich osób objętych wywłaszczeniem w ramach konkretnej inwestycji.
"Będę się o to zwracała do ministra Michała Boniego, żebyśmy trochę zmienili całą filozofię działania, żebyśmy szli przed konfliktem. (...) Nawet gdyby wojewodowie czy gminy chciały to zrobić, to przeważnie na takie działania, na mediacje w administracji, nie ma pieniędzy, ale potem te pieniądze będą się musiały znaleźć w formie olbrzymich odszkodowań" - powiedziała prof. Lipowicz.
Przywołała w tym kontekście działania firm poszukujących gazu łupkowego. Najpierw wysyłają one do gmin, w których zamierzają prowadzić poszukiwania, swoich "ambasadorów", którzy z góry starają się określić ewentualne pola konfliktu oraz działania, jakie mogłyby zrekompensować mieszkańcom powstałe uciążliwości. "Taka firma oszczędza sobie w ten sposób iluś procesów, iluś wielkich odszkodowań, a my, w naszym kraju, ciągle jeszcze nie doszliśmy do tego etapu" - dodała Lipowicz.
Prof. Lipowicz zaznaczyła, że już w kwietniu wystąpiła do ministra infrastruktury o zmiany przepisów w tzw. specustawach dotyczących inwestycji infrastrukturalnych tak, aby można było sprawniej i szybciej wypłacać odszkodowania właścicielom nieruchomości. W czerwcu - jak relacjonowała Rzecznik - minister zobowiązał się do wprowadzenia takich zapisów. Prof. Lipowicz zapewniła, że będzie dążyła, aby nowy minister infrastruktury jak najszybciej wprowadził te usprawnienia.
Prof. Lipowicz przyjechała do Lublina w związku z uruchomieniem w tutejszym urzędzie wojewódzkim punktu przyjęcia interesantów RPO. W każdy ostatni piątek miesiąca, będą w nim dyżurować pracownicy Biura RPO i przyjmować skargi od mieszkańców. W tym roku do końca października do RPO wpłynęło z woj. lubelskiego ponad 1,2 tys. skarg (na 23 tys. wszystkich).
Punkt w Lublinie jest pierwszą tego rodzaju placówką RPO we wschodnich województwach Polski. Biura terenowe Rzecznika mieszczą się w Katowicach, Gdańsku i Wrocławiu. Prof. Lipowicz zapowiedziała, że jeśli budżet RPO na to pozwoli, w Lublinie w przyszłości zostanie utworzone także biuro terenowe Rzecznika Praw Obywatelskich. (PAP)
ren/ abr/ mhr/
